General
Full Entry
More

CASUALIS

Grammar
  • Formscasualis
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -e
  • Part of Speechadjective
Meaning Outline
  • I.
    • 1. qui casu fit, fortuitus
    • 2. adiunctus, minus necessarius
  • II. in casuum vicissitudine consistens, declinatus per casus

Pełne hasło

CASUALIS, -e
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ. (subst.
  • n.),
  • Ha.
  • N.
I.
1. przypadkowy; qui casu fit, fortuitus
KodKKr I p. 56 (a. 1254) : ascripticii ... ecclesie ... liberi sunt ab omni ... seruicio terre, siue sit ordinarium siue c-e.
KodPol II p. 218 (a. 1320) : monasterium ... per ... incendium c-e ad ... desolacionem devenit.
StPPP I p. 94 (saec. XIV) : quacumque morte c-i et inopinata contingat aliquem de hac luce migrare.
N. pl. loco subst.
GŁOG. Anal. fol. 128a : c-ia non semper sunt nec frequenter, ergo de ipsis non est scientia.
Ita saepius.
Syn. et iuxta posita
fortuitus ( GŁOG. Anal. fol. 128a et saepius), inopinatus ( StPPP I p. 94, cf. supra 49 sq. ), repentinus ( KodMp I p. 53, a. 1257) , subitus ( CodEp I 2, p. 130, a. 1452) , qui fit e casu ( KodMp IV p. 423, a. 1443).
Opp.
ordinarius ( KodKKr I p. 56 cf. supra 235,46 ).
N.
homicidium, vulnus zabójstwo, zranienie mimowolne, nierozmyślne; quod non consulto neque cogitatum perpetratur
KodWp II p. 281 (a. 1310) : qui pro maleficio ... proscriptus fuerit, exclusis... volneribus vel omicidio c-i.
Cf. ArPrawn VI p. 157 (a. 1554).
Inde
homicida zabójca mimowolny; qui non consulto, sine perversa voluntate occidit
ArPrawn V p. 115 (a. 1493) : homicide c-es pro capite nobilium solvant centum ... marcas.
Opp.
voluntarius ( StPPP V p. XIX, a. 1420) .
2. uboczny, podrzędny; adiunctus, minus necessarius
MIECH. p. 88 : c-ia et incidentia hoc perpenduntur capite.
II. gramm. t. t. przypadkowy, odmienny przez przypadki; in casuum vicissitudine consistens, declinatus per casus
GŁOG. Alex. I fol. 8a : dictiones ... declinabis per casus id est per inflectionem c-em.
Ib. fol. 210b : dictiones c-es. Id. Don. fol. C 4a: prepositionem, que deseruit partibus c-bus.
N. abs. loco subst. :
część mowy deklinowana; pars orationis per casus declinata
StPPP X p. 8 (a. 1425) : preposicio postponitur suo c-i ut ... 'ea de causa’.
Cf. GIEŁCZ. fol. K 4b et saepius.
N. in grammatica speculativa:
określenie warunkujące treść zdania głównego? condicio, qua enuntiati principalis sententia restringitur?
GŁOG. ExLog fol. 49a : proposicio cum suo c-i, ut 'secundum quod', In eo quod', 'In quantum' vel aliquid simile.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)