General
Full Entry
More

CANON

Grammar
  • Formscanon, kanon
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -is
  • Part of Speechnoun
  • Gendermasculine
Meaning Outline
  • I. abstr.
    • 1. regula, ratio, lex
    • 2. pl.iur.
      • a. lex ab Ecclesia lata
      • b. iuris ecclesiastici corpus
  • II. concr.
    • 1. Scriptura Sacra
    • 2. + missae missae principalis immutabilisque pars
    • 3. tributum vel pensio ecclesiastica
    • 4. liber, quo monachorum vitae regula perscripta continetur
    • 5. computationum tabella

Pełne hasło

CANON s. KANON, -is m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[acc. sg. canona:
COPERN. Rv. I p. 40 : quibus intervallis possit aliquis canona exactissima ratione texere.
acc. pl. canonas:
ROYZ. I p. 260, v. 56 : qui canonas doceat scitaque sancta patrum.
Cf. Th. III 272,15. abl. pl. canonis:
PommUrk VII p. 86 (a. 1327) : afflictio, que sacris canonis prohibetur.]
I. abstr.
1. norma, regula, prawo; regula, ratio, lex
ArPrawn VIII p. 109 (a. 1411) : adiudicatum sibi iuxta iuris c-em.
*CodEp III p. 416 (a. 1494) : quoniam mos est et c-n in confirmatione pacis fieri et iuramentum in utraque parte.
Explicat
MARTIN. OP. Marg. fol. 12b : c-n Graece, Latine regula nuncupatur.
Cf. NIC. BŁ. Tract. fol. 59b et GLcerv p. 482 .
N. inscriptionem operis Avicennae
GŁOG. Phys. fol. A 2a : preclare inquid ille Auicenna... prima differentia primi C-is.
2. iur. t.t. (praec. pl. )
a. postanowienie Kościoła; lex ab Ecclesia lata
DyplMog p. 2 (a. 1222) : quinquagesima episcopatus, quam c-es concedunt.
KodWp I p. 131 (a. 1233) : omnia de reverencia sacramentorum ... ut in antiquis c-bus sive in constitutionibus antecessorum nostrorum ... promulgata sunt.
KodKKr I p. 89 (a. 1263) : seruata in omnibus c-um forma.
Ita passim.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 483 : c-n etiam dicitur... «ustawa duchowna».
Saepius addito adi. sacri ( *KodPol II p. 614, a. 1259 et passim), sacrati ( ArPrawn I p. 242, a. 1441).
Simili sensu
sacrorum canonum instituta ( KodMp III p. 467, a. 1447).
Praec.
latae sententiae (opp. ferendae sententiae) explicat
GLcerv p. 483 : c-n latae sententiae est, ubi sententia excommunicationis est lata per ius; c-n ferendae sententiae est, vbi requiritur, quod iudex vel homo ferat sententiam.
MARTIN. OP. Serm. fol. 143b : violatores templi huius c-em late sententie incurrunt.
Ita saepissime.
Praec. in locut.
(in) canonem (latae sententiae) incidere ( *CodSil(M) p. 194, a. 1199 et deinde passim).
b. meton. system prawa kościelnego; iuris ecclesiastici corpus
DŁUG. LibBen I p. 59 : pro doctore iuris canonici actu c-es legente.
KodUJ III p. 175 (a. 1491) : studium Sacrae Paginae c-umque.
N. glossam Pol.
GLb p. 15 : c-n «Boze pravo».
Vulgo opp. lex:
PommUrk II p. 211 (a. 1269) : renunctians expresse omni actioni, que sibi ... inposterum competere posset ex c-e vel ex lege.
Lites II p. 240 (a. 1412) : secundum leges et c-es.
II. concr.
1. Pismo Święte; Scriptura Sacra
AH XXXVII p. 192 (saec. XV) : c-n atque prophetia atque caeli recta via fit per eum pervia.
Tom. IV p. 343 (a. 1518) : sacri continent c-es et fabule poetarum.
Cf. Th. III 274,20 sq.
2. missae et abs. : kanon, główna a zarazem niezmienna część mszy św. ; missae principalis immutabilisque pars
KodWp I p. 511 (a. 1285) : statuimus, ut archidyaconi dum officium visitationis exerceant, ab omnibus presbyteris ... audire c-em teneantur et eos, si quod legunt in officio misse, intelligant, examinare.
Ib. III p. 31 (a. 1354) : habeatur specialis memoria in c-e misse ... pro patronis ecclesie.
AKapSąd II p. 15 (a. 1415) : pro quo ergo in c-e oras.
Ita saepius. Cf. Th. III 274,84 sqq.
Item pl.
AKap p. 75 (a. 1544) : dnus Petrus ... male exprimit verba in c-bus misse circa altare.
3. rodzaj daniny lub opłaty kościelnej; tributum vel pensio ecclesiastica
KodKKr I p. 96 (a. 1273) : ad nichil aliud propter hoc nobis erit obligatus, nisi quod pensionem vel c-em, quem decanus soluebat, marcam ... et dimidiam argentj ... soluere procurabit.
Ib. p. 103 (a. 1274) : prepositus... pensionem uel c-em ... nobis annuatim exsoluet.
Explicatur gen.
Visit. p. 334
( a. 1512) : c-n decimarum tenutae Camenensis ... talis est etc.
Syn.
census ( RevVlad p. 196, a. 1598). Cf. Th. III 273,19 sqq.
4. pl. reguła klasztoru; liber, quo monachorum vitae regula perscripta continetur
AKapSąd I p. 205 (a. 1515) : C-es Augustini (in indice librorum ).
Cf. Th. III 274,44 sqq.
5. wykres, tablica; computationum tabella COPERN. Rv. p. 40 cf. supra 107 , sq. Cf. Th. III 274,14 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)