General
Full Entry
More

CALCO

Grammar
  • Formscalco, kalco, kalko
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -are, -avi, -atum
Meaning Outline
  • I. gressum ferre, incedere, ambulare
  • I. propr.
  • II.
    • A. propr. pedibus terere, contundere.
      • α. + equo
      • β.
    • B. transl.
      • 1. spernere, contemnere, nihili ducere.
      • 2. prosternere, superare.
  • III.
    • 1. premere, exprimere.
    • 2. folles organi pneumatici levare

Pełne hasło

CALCO s. KALCO s. KALKO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
I. dotykać stopą, stąpać, chodzić; gressum ferre, incedere, ambulare
I. propr. de hominibus. Additur pede ( NIC. POL. p. 54, v. 157 ).
N. glossam Pol.
RFil XXII p. 14 (a. 1466) : «dotika» c-at.
Constr.
a. sq. acc. , v. gr. terram, locum sim.
N. locut.
α. in imagine angustam viam (de austero vivendi modo NIC. BŁ. Serm. III p. 137 ) .
β. passus :
PEREGR. fol. 139a : omnes passus, quos c-o ... offero Deo.
γ. iur. vomerem przejść próbę pługa; mos medio aevo vigens, quo accusati innocentiam suam arguere solebant
Somm. I p. 919 (a. 1270) : iudicium ferri candentis vel aque vel vomeres c-ndos vel duelli.
b. abs.
FROVIN. p. 76, v. 414 : ne ledes calces, loca prospice, quod bene c-es.
NIC. BŁ. Serm. I p. 23 : mare solidum c-nti Christo se praebuit.
2. transl. de rebus
NIC. BŁ. Serm. II p. 123 : nauis facta est ad c-ndum mare.
GŁOG. Alex. I fol. 57a : cantus ... est curuatura ligni, cui radij transeuntes a rota infiguntur; quod lignum c-at terram.
II.
A. propr. deptać, tratować, kopać; pedibus terere, contundere.
Syn.
conterere ( ArHist X p. 221, a. 1553).
N. glossam Pol.
RFil XXV p. 146 (a. 1488) : c-bat «tratowal».
a. res, praec. frumentum in agro, agrum, semina sim. ( StPPP VIII p. 217, a. 1387 et saepius). b. personas. Additur pedibus ( Lites II p. 438, a. 1409 et saepius).
N. locut.
α. equo :
AGZ XV p. 350 (a. 1438) : interfecisti ipsum equo ... c-ndo.
β. de curru
DŁUG. Op. p. 151 : pistoris filiolam ... currus oneratus c-vit.
B. transl.
1. znieważać, lekceważyć, poniewierać; spernere, contemnere, nihili ducere.
N. locut.
sub pedibus ( BRUNO Pass. p. 197 ; JAC. PAR. Serm. fol. 64b ). ;
2. pokonać, powalić, upokorzyć; prosternere, superare.
Syn.
vincere, superare ( CodEp III p. 575, a. 1451).
N. locut.
correctione
*Dogiel V p. 153 (a. 1480) : obsistentium elata cervice digna correctione c-ta.
III.
1. wyciskać, wytłaczać; premere, exprimere.
N. glossas Pol.
RFil XXIV p. 350 (saec. XV) : c-vi «prassowal».
Cf.
ib. p. 387. GLb p. 81 : trabs, qua uvae c-antur ... «czo gym vicziskaią vyno».
N. monetam
CorpJP IV p. 270 (a. 1526) : sculptoribus ... fusori, c-nti, probatoribus ... septimanatim salaria (in officina monetaria Cracoviae ).
2. kalikować, nadymać miech organów; folles organi pneumatici levare
ArPrawn V p. 497 (saec. XV exeunte): statuerunt, quod idem cantans pro se vel pro alio c-ntes et iuvenes ministrantes ad altare contentet sub pena.
AKapSąd III p. 377 (a. 1498) : provisores se obligaverunt ... facere unam collationem presbiteris, scholastico suisque collaboratoribus ... organiste et c-ntibus.
ArHist III p. 408 (a. 1532) : dietimque plura onera accedere, presertim vero stipem organiste cum c-ntibus necessario quotannis exolvendam.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)