- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
KodMp III p.20 (a. 1336) : augiare et ampliare redditus et bona cenobii nostri.3. sg. con. praes. pass. augiatur:
KodMp IV p. 344 (a. 1440) : quidquid tribuitur donatione, vtilitas multiplicato fructu hic et in eterna mansione augiatur.gerundivum augeandus:
PP II p. 7 (a. 1447) : ad ... seruicia augeanda.]
I.
propr.
1.
trans. powiększać,
pomnażać, rozszerzać (ocenie,
dochodach: podnosić); ampliare,
multiplicare, extendere
(res concr.
et
abstr. ),
v.
gr.
canale (
RachWaw
p. 378, a.
1547)
, censum (
KsgŁawKr
p. 73, a.
1371
et saepius), commoda et iura (
ArPrawn V
p. 77, saec.
XV)
, eleemosynam (
KodWp II
p. 1, a.
1288)
, liquorem (
DŁUG. Hist. I
p. 100
)
, piscaturam (
RachJag
p. 64,
a. 1389)
, pretium (
CracArt IV
p. 22, a.
1394
et saepius), servitia (
PP II
p. 7, a.
1447).
N.
homines :
KodMp II p. 127 (a. 1268) : homines nostros iudices constituti non dispergant, sed pocius a-ant.
N.
definitionem
GŁOG. Alex. I fol. 88a : a-re id est maiorare.
Opp.
(di)minuere (
KodWp II
p. 1, a.
1288
;
KsgŁawKr
p. 73, a.
1376
et saepius), deprimere (
WAPOW. Chr.
p. 193
)
.
N.
glossam
Pol.
RachWaw p. 378 (a. 1547) : pro aereo canali ad novos gradus sub tecto propter antiquum a-ndum alias «nadstawienia».
N.
constr. sq. dat. commodi
ArHist VIII p. 353 (a. 1499) : volens unumquemque in suo iure conservare nec alteri a-re, alteri diminuere.
N. locut.
α.
animum
nabrać odwagi;
i. q. maiorem capere.
β.
testamentum
rozszerzyć, uzupełnić; supplementa
quaedam testamento adicere
DokPaul p. 11 (a. 1371) : nostrum volumus ordinare et a-re testamentum.
Item abs.
uzupełnić, dodać;
addere, adicere
ArPrawn VI p. 129 (a. 1554) : statutum erat, quod etc. ... sed postea a-tum est sic etc.
γ.
per abundantiam
in augendo ampliare:
KodKKr I p. 27 (a. 1228) : Ecclesiam ... in omnibus finibus ... illibatam conseruare volo, saluo eo si quid inspirante Domino ... a-re mihi placuerit in a-ndo.Pass. powiększać się, wzmagać się, wzrastać; crescere, incrementum capere.
Syn.
crescere (
KodKrak
p. 41, a.
1363)
; opp. decrementum
pati (
STOB. Parv. fol. G lla).
N. constr.
a.
sq.
abl.
limitationis,
v.
gr. divitiis (
DŁUG. Hist. V
p. 697
)
, fortunis (
ib. IV
p. 12
),
terrarum copiis (
CodEp III
p. 246, a.
1476).
b.
sq.
abl.
causae.
N.
locut.
calore
rozgrzewać się;
calefieri
VKyng p. 721 : quanto maiori calore aura a-batur, tanto gravioribus vestibus utebatur et quanto pluribus et gravioribus algoribus aura stringebatur, tanto gracillimis induebatur vestibus.a. sq. in c. abl.
CodEp III p. 99 (a. 1458) : hostes... in magna potentia a-ti.
2.
intrans.
po
większać się, wzrastać;
crescere.
Cf. Th.
II1357,47
sqq.
II.
transl.
1.
wywyższać, podnosić, uświetniać; illustrare, honorare, amplificare
(praec.
cultum Divinum:
KodMp I
p. 195, a.
1320
et saepius).
Syn.
ampliare (
AKapSąd III
p. 145, a.
1510)
, augmentare (
Lites II
p. 155, a.
1413).
2.
obdarzać,wyposażać; munerari, donare,
v.
gr. gratia, muneribus, prole.
N.
sacerdotio (
Tom. V
p. 248,
a. 1528).
3.
nadawać moc prawną, zatwierdzać;
ratum facere
DŁUG. Op. p. 498 : electionem quoniam et conformis erat ... et consensu regis a-ta ... archiepiscopus confirmavit.