General
Full Entry
More

ARENGA

Grammar
  • Formsarenga
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -ae
  • Part of Speechnoun
  • Genderfemininefemininefemininefemininemasculinemasculine
Meaning Outline
  • I. diplomatis exordium,quo loci ad communem rerum humanarum sortem spectantes contineri solebant
  • II. nat.+ angaria p. II ! allex
  • I. arena plenus,arena abundans.
    • β.
  • II. + F. Th. (ha-),B. in Arena,Cracoviae regione,situs granum sabuli
  • I. propr. aridum esse,arefieri
  • II. transl.+ j AREOLA, -ae F. Th. Bl. S. Dc. A. I. parvum esse,; pulvinus, lira.
  • I. aridum jieri, torrescere, siccari, de plantis: marcescere.
    • 32.
      • b. exhauriri
    • 2. + passagium ... quod ... et a-ret et deflueret. B. aridum esse siccare
    • 1. + dolore, timorej consumi, confici (v. gr.
    • 2. pessum ire, perire, labi

Pełne hasło

1. ARENGA, -ae f.
  • F.
  • Dc.
B.
  • N.
I. wstępna część dokumentu,zawierająca sentencje o charakterze Iogólnym; diplomatis exordium,quo loci ad communem rerum humanarum sortem spectantes contineri solebant
StPPP X p. 5 (saec. XV med io ): quidquid est exordium in epistola, hoc est a-a in privilegio, preparans similiter animum audientis. 1
Ib. p. 39 : a-a est communis dati, facti vel maioris 1 accionis confirmatio.
Ib. quasi frater exordii... a-a, qua... in magnis factis, in thematibus, in instrumentis, in privilegiis solum utimur. Cf. ib. p. 69 ; ArPrawn I p. 178, saec. XV.
Opp.
nar! ratio :
SSrSil II p. 202 (a. 1372) : ut patet ex ipsius diplomatis a-a et narratione.
AKap p. 241 (a. 1519) : statuta ... tam in a-is quam etiam essenI tialium narratione et continentia ... nimis sunt diffusa.
II. singulare:ciężar prawa feudalnego; ! i. q, angaria cf. s. v.
PommUrk I p. 454 (a. 1253) : ΛRENGA AR ESSIUΜ colonos ... liberos decernimus... a vectigalibus,... j a-is, perarengis, causis criminalibus.
Ib.II p. II
( a. 1254) : absoluentes earum villarum rusticos ... a vectigalibus, precariis, a-is, perarengis. 1. ARENGA, -ae [f? (cf. Germ.] Hering^ Dc. j (s. v. harenga)
nat. śledź; allex
GLb p. 5 : allex piscis a-a «slyedz».
Cf. ib. p. 8 .
N.
passa bydlinek, ryba wędzona; de pisce fumo siccata
GLr I p. 401. GLb p. 8 : a-a passa «bidlinek». ARENOSITAS, -atis
f. (arenosus) piaszczy- j stość; dicitur de terrae sabulosae qualitate
UrkOel s p. 155 (a. 1339) : quem ... censum ... propter I a-em seu sterilitatem agrorum incolę ... solvere j non poterant. ARENOSUS 5. HARENOSUS, -a, -um F. Th. 1 (ha-), Bl. S. A. (ha-)
I. piaszczysty,zawierający piasek,pełen piasku, obfitujący w piasek; arena plenus,arena abundans.
N. a.
iter :
WAPOW. p. 149 : Selimus ... ad Arabiam occupandam pro- , peravit, iter ... a-um ...flante vento ... emensus.
β. mons ( KodWp II p. 280, a. 1310 ; ^KodPol II p. 680, a. 1342).
II. położony na Piasku (dzielnica Krakowa); in Arena,Cracoviae regione,situs
DŁUG. Hist. IV p. 315 : Sbigneus electus et confirmatus Cracoviensis ... processionaliter per omnes ecclesias, clerum et populum, qui illi ad molendinum A-um occurrebant, exceptus est. ARENULA, -ae
f. F. Th. (ha-),B. (antiquis nonnisi semel ap. Plinium) ziarno piasku; granum sabuli
VHedv p. 580 : in oracione genua eius nuda ... de humo a-as hauserant, quas intra rimulas scissurarum receptas adhuc tenebant calli prefati. AREO, -ere, -ui F. Th. Bl. S. A. [3. sg. con. imperf. act. arueret:
MPH IV p. 488 (a. 1457) : timore concuciebatur, ne sibi manus arueret. part. perf. aritus:
NIC. BL. Serm. II p. 14 : nos ariti, qui nullam habemus caelestis roris abundantiam.]I
I. propr. być suchym,wyschniętym, schnąć; aridum esse,arefieri.
N. in imagine
FROVIN. p. 76, j v. 409: mente dolens are; si non servas, cadis 1 a re.
II. transl. być słabym,nikłym; parvum esse,; ,; vim non habere
DŁUG. Op. p. 4 : non mediocrem mihi gratiam es praestiturus, si errata mea fa- I ciliori venia correxeris, et quae insipida atque a-ntia sunt, ubertate tuae eloquentiae conduxeris I in virorem.
NIC. BL. Serm. II p. 14 cf. j AREOLA, -ae f. F. Th. Bl. S. Dc. A. I. grzęda, , zagon; pulvinus, lira.
N. glossam Pol.
GLb p. 8 : a-a (ed. areola) «lyecha». In imagine
MARTIN. OP. Serm. p. 132 : descendit in ortum suum Christus... ad a-am aromatum i. e. in vterum Marie Virginis, de qua carnem assumpsit, quae dicitur a-a aromatum propter virtutum et gratiarum plenitudinem. II. miejsce niezabudowane,
parcela; parva area
KsgŁawKr p. 43 (a. 1369) : duas a-as (ed. arealas)suas in platea Slaucoviensi, unam contiguam domui Nicolai ... aliam ... Henczonis.
Ib. p. 93 (a. 1373) : Olsand ... a-am quandam, curiam ... Peszconi ... libere resignavit. AREOPAGITA s. ARIOPAGITA, -ae
m. (Gr. Αρεοπαγίτης) S. Dc. (ari-), BJ. członek Areopagu, sądu najwyższego w Atenach; iudex summi apud Athenienses iudicii BRUNO p. 207 : sanctus et pretiosissimus martyr a-a Dionisius .
Tom. X p. 274 (a. 1528) : ut ad vestrum collegium quasi ad curiam a-arum refferem. AREOPAGUS, -i
m. (Gr. ’Άρειος πάγος) S. wzgórze,pagórek? collis?
ArSang I p. 66 (a. 1470) : post mortem autem nostram ... successores ... curiam ... tenebunt... cum agris, ... campis, argutis, a-is, montibus, collibus, metis et limitibus. ARESCO s. ARASCOs. ARRESCO, -ere, -ui F. Th. Bl. S. Dc. A. I. propr. A. intrans.
I. wysychać, schnąć, o roślinach: więdnąć; aridum jieri, torrescere, siccari, de plantis: marcescere.
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 82( a. fere 1418): a-ntibus «szchnoczim».
N. a. de membris corporis
PEREGR. fol. 131a : manus eius ... a-uerunt et lecto adheserunt.
MPH IV p. 486 (a. 1456) : quod ... manus inciperet sibi a-re.
ZabDziej II p. 211 (a. 1484) : pes sibi a-re alias «schnwcz» incepit.
Cf. Vlg. Iob 15,
32.
b. de mineris:wyczerpywać się; exhauriri
DŁUG. Hist. III p. 265 : quae minerae auri ... post annos octo ... a-uerunt. Id. LibBen I
p. 472 : montibus plumbi apud Slawkow ... a-ntibus.
2. być suchym; aridum esse DŁUG. Hist.II p. 124 ; ; passagium ... quod ... et a-ret et deflueret. B. trans,suszyć; siccare
ŁASKI LibBen I p. 358 : labores faciunt fenum a-ndo. II. transl.
1. de hominibus: usychać (z żalu, obawy); consumi, confici (v. gr. dolore, timorej
NIC. BL. Serm. I p. 26 : ex isto... timore a-ent homines, qui erant opulenti et pingues.
Cf. Vlg. Luc. 21, 26
MPH VI p. 500 (saec. XV) : ne in dolore a-ret'
2. de rebus: niszczeć,zanikać, pustoszeć; pessum ire, perire, labi
KodWp I p. 483 (a. 1282) : cum memoria hominis una cum homine decidat et a-at. CodEp l 2,
p. 96
( a. 1450) : omnes adversitates ... a-uerunt et contritae sunt.
Ib. p. 147 (a. 1454) : quo fit, ut ... civitates ... dietim a-ant et desertentur.
N. locut.
saeculum arescens życie doczesne; de terrestri hominum vita
KodKKr II p. 203 (a. 1396) : in huius seculi a-ntis peregrinacione. DokPaul
p. 26
( a. 1382) : mundi delicias et a-ntis seculi vanitates.
KodWp III p. 649 (a. 1392) : mundi fallacibus deliciis et a-ntis seculi sedutrice gloria. ARESSIUM cf.HARASSIUM AREST ... cf.ARREST ...
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)