General
Full Entry
More

ARBITRARIUS

Grammar
  • Formsarbitrarius
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -a, -um
  • Part of Speechadjective
  • Genderneutre
Meaning Outline
  • qui \ ab alicuius voluntate pendet,ad arbitrium alicuius
    • II. iur. qui ad arbitrium spectat. Dicitur praec. de

Pełne hasło

ARBITRARIUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • S.
B. . I. do-j
wolny, samowolny,zależny od czyjegoś uznania; qui \ ab alicuius voluntate pendet,ad arbitrium alicuius fit.
Syn.
beneplacitus (ArSang II I p. 65 , a. 1 508). N. iur. zależny od uznania sędziego; qui iudicisj arbitrio committitur.
Dicitur praec. de
poena (ArLit l p. 10 , a. 1 429 et saepissime). Eodem sensu abs.
ArPrawn IV p. 684 (a. 1440) : delatus... a-a secundum exigendam culpe punietur.
Item eccl.
poenitentia ( MARTIN. OP. Marg. fol. 72a; NIC. BL.. Tract. p. 31 ).
II. iur. dotyczący sądu polubownego,rozjemczy; qui ad arbitrium spectat. Dicitur praec. de sententia (KodUJ 1 p. 46, a. 1402 et saepissime), concordia ( AKap Sąd II p. 596, a. 1470) , pace ( Tom. VII p. 80, a. 1524) , condicionibus ( DŁUG. LibBen III p. 149 ) , auctoritate, facultate sim..( KodPol IV p. 18, a. 1399 et saepius).
N.
a. iudex (homo) sędzia rozjemczy; arbiter
MARTIN. OP. Marg. fol. 48a: iudex ... a-us est, qui nullam potestatem habens cum consensu litigantium eligitur. SammlUB p. 15 (a. 1256) : iudices a-ii talem sententiam protulerunt.
APozn I p. 66 (a. 1440) : homines a-os locare et quitquit inter ipsos decreverint, ratum et gratum tenetur observare.
Simili sensu abs.
StPPP VIII p. 292 (a. 1388) : Jasco ... a-us fuit, Stasco ... interfuit, Bogusius... in testimonium.
Cf. ib. p. 59 et 76, ubi falso legitur arbitrasius. b. arbitrarium, -ii n. sąd rozjemczy (lub wydany przezeń wyrok); i. q. arbitrium
*Dogiel IV p. 74 (a. 1375) : partibus ... nostrum a-um (ed. arbitrorium) seu nostram pronunciationem ferri petentibus.
StPPP IV p. 54 (a. 1396) : in transaccionibus et a-ijs (v. I. arbitriis), quae fiunt eciam ad instar iudiciorum. *KodMaz(L)
p. 141
( a. 1401) : assumpto ... onere arbitratus seu a-ii dictas partes nostra sentencia concordauimus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)