Ogólne
Pełne hasło
Więcej

KALENDA

Gramatyka
  • Formykalenda, colanda, colenda, koleda
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • 1. munus occasione festi Nativitatis Christi Kalendarumque Januariarum dari solitum, strena
    • 2. tributum ecclesiasticum, quod diebus festis Nativitatis Christi annique novi incipientis conferebatur
  • II.
    • 1. canticum, quo Christi Nativitas celebratur
    • 2. carmen potatorium
  • III. + II)? i. q. Kalendae

Pełne hasło

KALENDA, -ae f. scr. colanda,,colenda,,koleda (Kalendae)
I.
1. podarunek ofiarowywany z okazji świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku; munus occasione festi Nativitatis Christi Kalendarumque Januariarum dari solitum, strena
RachJag p. 173 (a. 1393) : fistulatoribus ... pro k-a ... VI mrc.
Ib. infra item vectoribus... pro c-a III sc.
KsgKaz p. 458 (a. 1399) : Thurconi II gr. pro bibalibus et c-a.
Zsig. p. 81 (a. 1500) : cocis domini regis ... pro c-a dedi III flor.
2. danina kościelna składana w okresie świąt Bożego Narodzenia i Nowego Roku; tributum ecclesiasticum, quod diebus festis Nativitatis Christi annique novi incipientis conferebatur
DokKujMaz p. 188 (a. 1255) : custodes syluarum debent esse... tam ducales quam episcopales, sed ducales c-am apud asscripticios non accipient.
RFil LIV p. 342 (a. 1400) : colendizacio ... et k-a aliquando culturam Christi per hanc consuetudinem significent, aliquando omne illud, quod ... in tali colendizacione datur.
StSyn I p. 50 (a. 1436—46) : ne audeant fratres pro colligenda c-a monasteria egredi.
Syn.
denarius s. Petri ( AKapSąd III p. 84, a. 1502 : kmethones c-am seu denarium s. Petri per II solidos solvunt), strena (
ŁASKI LibBen I p. 10 : praepositus habet etiam strennam seu c-am pro festo Nativitatis Domini).
II. pieśń
1. kościelna, śpiewana w okresie świąt Bożego Narodzenia, kolęda; canticum, quo Christi Nativitas celebratur
KodUJ IV p. 159 (a. 1535) : cantor ... scholae pro versiculis et c-is in horis canonicis decantandis ... duas marcas ... habere debet.
2. śpiewana przy winie; carmen potatorium
GLb p. 55 : k-ae lucerninae «pyesny pyanskye».
III. sensu non satis certo: Gody? i. q. Kalendae (cf. s. v. II)?
RFil XXIV p. 326 (a. 1440) : Poloni ... colentes ydola in eorum k-a et ... istis ydolis exhibetur maior honor ... quam Deo, quia puelle, que per totum annum non veniunt ad ecclesiam adorare Deum, illo tempore solent venire ad colenda ydola.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)