- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc. [
- NR
- ST R
- ON Y:2]
- B.
- L.
- A.
- N.
KsgGrWp I p. 137 (a. 1392) : obligarunt ... Andree octo kmethones ... qui jacuunt circa stagnum. item]iacentes sunt [proiacent:
DokMp I p. 352 (a. 1408) : circa quam arborem ]tres lapides sunt iacentes.
I.
propr.
A.
de hominibus
1.
leżeć; cubare, accubare, recubare.
Praec.
a.
w chorobie; i. q. aegrum cubare, aegrotare.
Additur
part.
praedicativum vel
adi.
v.
gr.
infirmum (
AKapSąd III
p. 158, a. 1512)
, vinctum (depositum) infirmitate (
StPPP VIII
p. 7, a. 1376
;
ArPrawn I
p. 282,
a. 1553)
; item (in c.
)
abl.
,
v.
gr.aegritando (
StPPP VIII
p. 941, a. 1400
;
AKapSąd II
p. 754, a. 1511)
, in dolore (
ZabDziej III
p. 198, a. 1492)
, in (gravi, mortali) infirmitate (
AKapSąd II
p. 48, a. 1419
;
TPaw VII
p. 294, a. 1423
;
ArPrawn V
p. 143,
saec. XV
;
AKapSąd II
p. 936, a. 1502
; item
vera infirmitate:
StPPP VIII
p. 308, a. 1389)
, in vulneribus (
AGZ XVIII
p. 52, a. 1472)
.
N.
constr.
sq.
super
c.
acc.
ArPrawn X p. 388 (a. 1413) : ita adhuc i-et super oculos.
N.
locut.
α.
in Dei castigatione
w chorobie śmiertelnej;
i. q. in morbo gravissimo
(cf.
supra II 227,27
sq.)
;
eodem sensu
;
in Dei correctione
(cf.
supra II1356,16
sqq.
),
in Dei potestate (
KsgGrWp II p. 257, a. 1397) : nuncius ... Pzribislai dixit, quod j-et in potestate Dei wlgariter «uf bosze kaszni» et communicacione et confessione per quendam presbyterum ... est ordinatus; cf. ib. p. 335, a. 1400),in Dei precepto ( ib. I p. 294, a. 1398) .
β.
sicut actenus iacuit et sicut adhuc iacet (
PommUrk II
p. 189, a. 1267)
, sicut iacet (prius), (ita) sic et nunc iacet (
StPPP VIII
p. 6,
a. 1376
;
ArPrawn I
p. 282, a. 1553)
;, sicut (ut) iacet, (sic) ita (adhuc) iacet (
TArch
p. 15, a. 1409
;
AGZ XI
p. 117, a. 1437
;
ib.
p. 125, a. 1437
;
glossa
Pol.
:
ib.XIX p. 513, a. 1471 : sicut positus est, ita i-et alias «yako legi tako lezy»)sed iacet, sic iacet (et est infirmus: TArch p. 44, a. 1409) , solus iacet ut ante ( StPPP VIII p. 70, a. 1382) .
b.
in puerperio
w połogu; ex puerperio cubare
(
StPPP VIII
p. 340, a. 1389)
.
c.
spoczywać, spać;
quiescere, dormire (praec. c. aliquo; obcować płciowo, współżyć; coire, concumbere).
d.
de mortuis, defunctis, occisis, humatis:
leżeć bez życia, polec, spoczywać, być pochowanym.
e.
milit. leżeć obozem; castris positis aliquo loco considere
RHist IV p. 266 (a. 1459) : stipendiarii, qui j-ent in Labischin, ecclesiam Gneznensem volunt invadere.
AKapSąd III p. 285 (a. 1505) : ubi eos in campo i-re contigerit (eundo ad bellum Moldaviense .)
Simili sensu
campestraliter
(cf.
supraI 80,46
sqq.
).
Occ. oblegać; obsidere
SSrSil VII p. 195 (a. 1469) : i-uit ... fortissima vallacione cum …bastis.
Tom. IV p. 64 (a. 1516) : discessit ab obsidione arcis ... apud quam triduo duntaxat i-uit.
2.
długo gdzieś przebywać, zatrzymywać się, popasać, jakiś czas mieszkać; commorari, degere, habitare.
Occ.
in graniciis cum aliquo
sąsiadować, graniczyć z kimś; vicinum esse alicui, in circuitu habitare
TPaw VII p. 245 (a. 1421) : prohibuit ... hereditatem suam ... omnibus in granicijs secum i-ntibus.
Inde
part.
circum aliquid iacens
znajdujący się z dwóch stron czegoś, sąsiadujący, obopólny; ex utraque parte alicuius rei situs, vicinus
AGZ VI p. 40 (a. 1458) : duobus vicinis viris honestis circum se i-bus, alias «obapolnymy» ville eiusdem.
Praec.
iur.
t.
t.
in obstagio (hospitio)
et
abs.
:
leżeć załogą, w załodze, tj. mieszkać w gospodzie (ze służbą i końmi) na koszt dłużnika celem wymuszenia zwrotu długu oraz wywiązania się z zobowiązania; in deversorio degere (cum numero definito equorum et servitorum) debitore pretium solvente, quoad creditori plane sit satisfactum
KodPol III p. 368 (a. 1397) : quandocumque ... dominus Spitko ... mille marcas ... Szewor reposuerit ... fortalicia ... et opida cum omnibus ... pertinencijs ... Spitkoni ... resignare nos astringimus et pollicemur ... si vero ... fortalicia et opida resignare domino Spitkoni ... distulerimus, tunc quilibet nostrorum ... principum tenetur duos nobiles et militales personas ... cum tribus equis Cracowiam ad unum consuetum hospicium destinare, ubi a ... domino Spitkone ... fuerint demonstrati, ibique tam diu i-re nec inde sub fide et honore exire, quousque domino Spitkoni ... districtus ... et fortaliciorum et oppidorum plenaria facta fuerit restitucio.
KsgGrWp I p. 48 (a. 1388) : quod si in obstagio non j-ret, extunc burgrabius cum dominis ... ministrabunt inpignoracionem super eundem.
ZapSądWp p. 57 (a. 1401) : debent intrare obstagium ... supra dampna fideiussoria i-re tam diu, donec octo marce ... plenarie fuerint persolute.
Ib. p. 107 (a. 1402) : Martinus debuit statuere in termino peremptorio duos testes ... dicens vnum testem i-re in obstagio pro domino Nakelensi et ibi propter honorem exire non potest ... et pro maiori pecunia et honore i-et.
Eodem sensu
in expensis :
AGZ XIII p. 52 (a. 1437) : si non solverent, extunc ... Golambek debet equitare in decem equis in Przemisl et i-re in expensis et quecunque exponerit, hoc ipsi solvere et redimere ipsum debent.Cf. OBSTAGIUM et ad rem Bardach, Historia państwa i prawa I p. 309 sq.
B.
de rebus
1.
a.
leżeć, być położonym, znajdować się (o położeniu geograficznym); esse, situm (positum) esse, vergere (de terris, vicis sim.).
Praec.
α.
de via: biec, prowadzić; ducere
KodMaz(K) p. 414 (a. 1237) : ad communem uiam, que i-et iuxta domum Predicatorum.
CodPom p. 718 (a. 1244) : uiam uersus orientem i-ntem.Ita vulgo usque ad saec. XV ex.
β.
de flumine, torrente sim.: płynąć obok, przepływać; fluere prope, transfluere
ArPrawn VIII p. 138 (a. 1416) : fluvius i-et in hereditate communi.
KodWp V p. 315 (a. 1421) : qui rivulus i-et secus pratum.Itam saepius.
γ.
de cumulis, domibus, ponte sim.: stać, być zbudowanym; stare, exstructum esse.
δ.
de navibus: stać w pewnej odległości od brzegu, stać, leżeć na kotwicy; in ancoris consistere, stare.
b.
być nisko położonym, rozciągać się, rozpościerać; protendi, extendi.
c.
de libris: być wystawionym na widok publiczny, przedłożonym do wglądu; in conspectu collocatum, in publicum expositum esse
AGZ XVIII p. 152 (a. 1477) : non solverunt, quia liber pro tunc non i-uit terrestris.
2.
a.
desertum, desolatum, incultum
sim.
et
abs.
:
być nieuprawnym, leżeć odłogiem, stać pustką; i. q. sine cultore, domino esse, quasi pro derelicto esse (de agris, villis sim.).
b.
leżeć w gruzach, być powalonym, całkowicie zniszczonym; prostratum, eversum, dirutum esse.
Constr.
ad
A—B: a.
sq.
abl.
b.
sq.
prp.
c.
abl.
:
ab—ad (versus), cum, in, infra, pro, sub, supra;
item
sq.
coram :
AGZ XII p. 168 (a. 1448) : i-uit super mensa coram iudicio.Cf. Th. VII 1,10 ,83. c. sq. prp. c. acc. ad, ante, apud, circa, contra, extra, inter, post, super; item sq.
α.
erga:
ArPrawn I p. 282 (a. 1553) : infirmitate ... nunc i-et erga citacionem ... Mathiae.
β.
penes :
KsgŁawKr p. 5 (a. 1366) : hereditatem penes plateam ... i-ntem.
PP III p. 29 (a. 1432) : domus i-et penes ... turrim.Ita vulgo.
γ.
prope:
CracArt I p. 2 (a. 1320) : unum quartale agri ... i-et prope ecclesiam.
KodUJ I p. 48 (a. 1403) : domum ... circa et prope ecclesiam ... i-ntem.
δ.
secus
et
KodWp V p. 315 (a. 1421) : qui [monticulus i-et secus silwam.e. versus supra 4, 19 et
PP V p. 85 (a. 1427) : alia... medietas ... ville ... i-et versus villamDrosdi.Ita saepius.
d.
sq.
adv.
vel
locut.
adv.
II.
transl.
A. in (sub) aliqua re
1.
być, znajdować są (w jakimś stanie, położeniu); in statu aliquo, in condicione aliqua et ea diurna esse, exsistere, versari,
v.
gr. in censuris ecclesiasticis (
StPPP II
p. 822, a. 1477)
, excomunicationibus
(
ib.
p. 675, a. 1462
et saepius; similiter in excommunicationum sententiis:
KodWp III
p. 565,
a. 1385),
item in citatione (
StPPP II
p. 559,
a. 1447)
, inculpatione (
KH XIV
p. 453, a. 1478
;
eodem sensu de inculpatione:
AGZ XII
p. 318,
a. 1467)
, infamia (
StPPP II
p. 791, a. 1472
;
ib. VII
p. 429, a. 1474)
, peccatis, vitiis (
NIC. BŁ. Serm. I
p. 320
;
JAC. PAR. Serm.
fol. 28a
et 40b)
;, periculo (
*Tom. IV
p. 373, a. 1518)
.
2.
być, pozostawać pod czyjąś władzą, podlegać komuś, być zależnym, podporządkowanym; succumbere, subditum esse, subesse.
N.
abs.
gram.
MassaGr p. 220, v. 145 : bine quando i-ent partes, fit congrua nulla clausula nec fit, cum sint per se stancia bina: vnum per se stat, sed i-eat reliquum.
3.
polegać, zasadzać się, opierać się na czymś; in aliqua re consistere, positum esse, aliqua re niti, inniti
StPPP XI p. 255 (a. 1471) : nichil i-et in testimonio ipsius tantum unius viri.N. fere i. q. mieścić się w czymś, zawierać, być objętym czymś, wchodzić w skład czegoś; contineri, comprehendi
BYSTRZ.Log. fol. s IVa: hec, que tanquam affirmatio et negatio.
4.
pozostawać w ukryciu, kryć się; opertum, absconditum esse.
B.
1.
(apud, circa, penes aliquem)
pozostawać w czyichś rękach, w czyjejś mocy, należeć do kogoś;
penes aliquem, in alicuius potestate positum esse
BRUNO Pass. p. 209 (= p. 27,26 K.) : bona cuncta i-ent in manu inimicorum.
StPPP XII p. 205 (a. 1457) : recognovit se recepisse ... totalem solucionem pro agro suo ... et ager i-cet penes Gregorium.
LibBenP p. 177 : media marca exempta de advocacia ... i-et apud ... collatorem.
Ib. p. 191 : quatuor marce capitalis pecunie exempte i-ent circa collatricem.
N.
constr.
sq.
dat.
?
StPPP XII p. 214 (a. 1553) : qui ager i-et parte una ... Alberto.
2.
iur.
super aliqua re
(de pecunia) być zabezpieczonym na nieruchomości;
in certis quibusdam bonis per inscriptionem praesidii causa locatum esse
PommUrk III p. 264 (a. 1296) : altare ... dotauit cum ... sex mansis ... cum duobus talentis i-ntibus super octo mansos in campo ciuitatis.
Ib. IV p. 90 (a. 1303) : duo talenta census i-ntia super octo mansos in campo nostrae civitatis ... nobis liberaliter resignavit (cf. ib. p. 131, a. 1304).
CodSil X p. 60 (a. 1306) : qui census i-et et solvitur de quatuor mansis.
KsgKaz p. 529 (a. 1401) : habeo centum marcas i-re, et si darem te interficere, tamen ego haberem (ed. -re) te unde exsolvere.
B.
1.
pozostawać w zaniedbaniu, lekceważeniu, nie mieć znaczenia, być bezsilnym; i. q. contemptum, neglectum esse, nullam auctoritatem habere.
Additur
dat. neglectui (
HUSSOW.
p. 5
)
.
Inde
part.
praes.
loco
adi.
iacens,
-ntis
nędzny, lichy, godny pogardy; humilis, vilis, contemnendus
Tom. I app. p. 6 (a. 1471) : non est ille ... obtusi et j-ntis ingenii, ut etc.
CALLIM. Greg. p. 68, 18 : abiecta prorsus et i-ntia ingenia esse ... illa etc.
2.
a.
być, istnieć, zachodzić, powstawać; esse, exsistere, fieri, oriri
ZABOR. Tract. p. 53 : in huiusmodi ... causis, ubi per graves dissensionum scissuras non huius vel illius hominis est periculum, sed plurimorum strages i-et.
b.
usurpatur pro verbo esse,
praec.
c.
part.
perf.
(in formis compositis
perf.
,
plp.
pass.
)
KodWp III p. 186 (a. 1361) : villas ... cum omnibus ... metis, quibus pronunc i-ent comprehensae.
ArHist X p. 30 (a. 1534) : agri ... i-ent arboribus consiti.Ita vulgo.
3.
de actis publicis, litteris, oratione sim.: opiewać, orzekać, głosić, brzmieć; tenorem habere, sonare
RHist XLV p. 191 (a. 1257) : ipsum documentum, sicut i-et, ratum haberi.
UrkBBr p. 260 (a. 1290) : sententiam ... presentibus nostris literis prout in scripto j-bat, decrevimus inserendam.
GŁOG. Alex. I 2, fol. Aa VIIb: oratio (vt i-et) est simpliciter incongrua.
Tom. II p. 87 (a. 1512) : in ... articulum, sicut j-et, consentire noluit.Ita vulgo.
Locut.
bona iacentia
leżące i stojące nieruchomości, część majątku nieruchoma; i. q. immobilia
KsgPozn p. 89 (a. 1414) : possessionem in ... bona eorum mobilia et imobilia, stancia vel i-ncia.
KsgŁawWar I p. 199 (a. 1482) : indixit se ... super bona hereditaria Martini ... tam mobilia quam i-ncia et stabilia, videlicet super domum et super ortum.Ita saepius. Simili sensu hereditas, possessio ( KsgŁawWar I p. 191, a. 1481) . Cf.