- F.
- Th. (rec.),
- Bl.
- S.
- Dc. (s.
- v.
- -trincecus),
- B.
- N.
- K.
I.
opp. intrinsecus
1.
de rebus
a.
zewnętrzny, znajdujący (odbywający) się na zewnątrz; externus,qui extra, foras, parte externa est (fit)
KADŁUB. p. 166 : e-is ipsius corporis dotibus occupari.
Ib. p. 167 : cui ... e-e desunt bellorum occupationes.
KodWp I p. 487 (a. 1283) : hi poterunt devotius Domino famulari, quos e-a cura de victualibus non pungat.Ita vulgo usque ad saec. XVI.
Dicitur etiam de conr., v. gr. de
aere (
MIECH. Sang.
p. 11
)
, habitu (
StCrac
p. 4, a. 1328)
, vestimentis (
DŁUG. Op.
p. 245
).
Abs.
loco
subst.
extrinsecum,,
-i
n.
powierzchnia, to co jest na wierzchu, widoczne, zewnętrzna struktura; id quod parte
externa est, ea quae apparent (in parte alicuius rei externa)
PARK. p. 23 (a. fere 1466) : lingua Almanica ... significans per hanc preposicionem «heber» e-um seu convexum domus.
N. locut.
ab extrinseco
z zewnątrz, od zewnątrz, od strony zewnętrznej; parte ab externa
DŁUG. Op. p. 209 : vestes fulgentes ab e-o induit.
ExPhys fol. IVa : res phisica ... corrumpitur ... ab e-o et illa vocatur corruptio per accidens.Ita saepius.
b.
geom.
t. t.
anguli
kąty zewnętrzne przy dwóch prostych równoległych przeciętych trzecią (odpowiednie i naprzemianległe); altrinsecus lineae, quae super duas lineas parallelas cadit,positi
VITELO Opt. 9. 8 : si linea recta super duas rectas ceciderit feceritque angulos coalternos inaequales aut duos intrinsecos ... uel e-um inaequalem intrinseco etc.
Ib. p. 375 : angulus BEH e-us est aequalis angulo ENA intrinseco.
BYSTRZ. AnalPost fol. i Ib : est angulus e-us respectu trianguli AGL.
2.
de hominibus
a.
nie należący do pewnej wspólnoty, obcy, nieznajomy, postronny; qui ad aliam societatem, familiam sim. pertinet, alienus, exter, externus
KodMp I p. 155 (a. 1297) : persone e-e infra clausuram monasteriorum huiusmodi sunt admisse.
ConcPol VII p. 152 (a. 1508) : si ... e-e persone non adessent, extunc parentes baptisent.
BYSTRZ. AnalPost fol. a VIIa : per nos ipsos notitiam alicuius conclusionis adinuenimus sine doctore e-o.Ita saepius.
b.
cudzoziemski, zagraniczny, obcy; extraneus, peregrinus, qui ad aliam terram, civitatem, nationem sim. Pertinet
ConcPol I p. 213 (a. 1398) : obediencia ... et apparentia e-orum fidelium mentes ad devocionem intrinsecus moveantur (ed. mone-).
II.
praec.
phil.
t.t. (opp. intrinsecus) zewnętrzny, nie należący do istoty czegoś; externus, qui ad rei ipsius naturam non pertinet
WROCŁ. Epit. fol. a IIIb : in secundo ... Phisicorum determinat de principijs rei naturalis tam intrinsecis quam e-is, puta decausis per se et de causis per accidens.
Ib. fol. b IIa : omnis causa aut est intrinseca, que est intra rem et manet in re post factiones ... aut e-a, que est extra rem.
Ib. fol. c Ib : passio est duplex ... e-a est, que non oritur ex proprijs principijs alicuius subiecti nec est in eo subiectiue, cuius est passio.Ita vulgo in textibus phil. saec. XV—XVI.
N. constr. sq. dat.
BYSTRZ. Top. fol. o IIb : prima principia non cognoscuntur per aliquid eis e-um, sed solum per aliquid eisintrinsecum.