Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EMERGENTIA

Gramatyka
  • Formyemergentia, emergencia, emeriencia
  • Etymologia emergo ap. nos saepissime pl.
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • 1. origo, fons
    • 2. actus apparendi, adventus (praec. inopinatus)
    • 3. eventus, casus (praec. adversus)
  • II.
    • 1. ager adiacens, qui ad fundum pertinet
    • 2. iur. ea, quae e causa principali emanant

Pełne hasło

EMERGENTIA s. EMERGENCIA s. EMERIENCIA, -ae f. (emergo)
  • Dc.
  • L.
  • H.
  • N.
  • K.
(ap. nos saepissime pl. )
I.
1. początek, źródło; origo, fons
RFil XXIV p. 360 (saec. XV med.med) : e-iis «początky».
2. pojawienie się, ukazanie (zwł. nieoczekiwane); actus apparendi, adventus (praec. inopinatus)
*DŁUG. Hist. III p. 531 (diploma papae Bonifacii a. 1399) : futura proles ... binominum sumat nomen, prout secundum sexus e-am fuerit accommodum.
ArPrawn V p. 517 (a. 1517) : iurisperiti ... dubia ipsa ex statutorum tenore et e-a casuum declarari ... habeant.
Cf. EMERGO I B 1.
N. meton.
luti mokradło; locus uvidus, palus
AGZ XIX p. 575 (a. 1525) : pertranseunter e-as luti alias «przesz strugi»usque ad ripam.
3. przypadek, wypadek, zdarzenie (zwł. niepomyślne); eventus, casus (praec. adversus)
AKap p. 281 (a. 1541) : propter varias necessitates valitudinarias ... volentes huiusmodi e-iis obviare salutique corporum suorum consulere.
ArHist X p. 195 (a. 1541) : attentis signis et e-iis pestilencie.
StCrac p. 86 (a. 1558) : canonicus teneatur in absentia sua habere procuratorem ... ad quem in e-iis ... possit habere recursus.
Cf. EMERGO I B 1β.
II.
1. przyległości, przynależności (posiadłości ziemskiej); ager adiacens, qui ad fundum pertinet
AGZ VII p. 46 (a. 1402) : villam... cum ... censibus, proventibus, e-iis ... et appendiis universis.
KodMp IV p. 116 (a. 1409) : se ... quartale ... aduocacie ... cum omnibus vtilitatibus ... censibus, e-ijs, decidencijs et appendijs vendidisse.
AGZ XIX p. 88 (a. 1491) : fratri iuniori cesit pro sua sorte e-a alias «opszar», que est post curiam.
Ib. XVI p. 249 (a. 1493) : in duobus e-iis alias «na obscharzech»... concusserunt totam avenam.
2. iur. sprawy wynikające (dodatkowo) ze sprawy głównej; ea, quae e causa principali emanant
DokKKr I p. 136 (a. 1384) : causam ... fine debito terminandum cum omnibus e-iis, dependenciis, incidendis et connexis.
ArHist V p. 273 (a. 1392) : causas ... comittimus ... cum omnibus suis e-iis, dependenciis, incidenciis et connexis ... fine debito terminandum.
AKapSąd I p. 47 (a. 1419) : causas ... tam ... negocium principale quam e-as tangentes.
Ita passim saec. XV—XVI. Additur causarum ( CorpJP II I p. 459, a. 1519). Cf. EMERGO I B 1 α.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)