- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- L.
- A.
- N.
AGZ XVI p. 427 (a. 1503) : solucio ... non perderetur ... sed in eternum ... duraretur.inf. praes.
KsgMaz II p. 85 (a. 1425) : granicias statuere novas, que debent durari in perpetuum.
KsgLub p. 73 (a. 1453) : granicie debent ... imperpetuum durari et permaneri sub vadio.
StPPP XII p. 531 (a. 1524) : ut eo fortius ipsa aedificia durari possint.part. perf.
KodMp IV p. 290 (a. 1434) : controuersias ... per tempora retroacta iam duratas.
SSrSil VII p. 207 (a. 1469) : que mala suboriri possent ex discordia hactenus in civitate durata.
*Tom. II p. 377 (a. 1513) : diu duratos defectus et errores.]
I.
trans.
A.
propr. czynić twardym, ścinać;
durum reddere.
N.
α.
aggerem
utwardzać, wzmacniać; solidare, firmum reddere
Tom. VIII p. 125 (a. 1526) : illa eius aggeris pars jam aliquantulum restricta ... terris et ramis intertextis d-etur et firmetur.
β.
igne
hartować;
indurare.
Constr. sq. abl. instr.
B.
transl.
1.
czynić twardym, przykrym, okrutnym; durum, asperum reddere.
2.
hartować, ćwiczyć, czynić mocnym, wytrzymałym;
patientem reddere, exercere, indurare. Part.
perf.
duratus,,
-a, -um
nieugięty, nieubłagany, wytrzymały; durus, patiens.
Constr.
a. sq.
dat. b. sq.
ad.
3.
utrwalać, utwierdzać; firmare, stabilire
Dogiel V p. 24 (a. 1298) : volumus ... fidelibus pacem et concordiam d-re in perpetuum.
*CodVit p. 95 (a. 1404) : inter nos ... pacis treuge citra d-buntur aut perpetuabuntur.
II.
intrans.
A.
de hominibus
1.
wytrwać, wytrzymać; sustinere, perdurare, perseverare.
Constr.
sq.
ad.
2.
istnieć, żyć; esse, vivere.
Constr.
a.
sq.
acc. temporis.
b.
sq.
ad:
NIC. BŁ. Serm. I
p. 20
:
istud non potest exponi de alio, quam de Christo, ad quem d-uerunt duces Juda.
c. sq.
per.
3.
trwać,pozostawać; esse, manere.
Occ.
a.
in aliquo statu animi i. q. se gerere.
N.
constr.
sq.
adv.
StKapWł
p. 21 (a. 1500)
:
si temere aut rebelliter d-ntes capitulo incluso rationem ipsam ... incidant.
b.
in offi-
cio gerendo.
Constr.
α.
sq.
ad (vitam:
Tom. XIV
p. 659, a. 1532).
β.
sq.
in
c.
abl.
c.
in possessione alicuius rei
KsgPrzem I
p. 12 (a. 1406)
:
Katerina assignavit ... maccellam carnium ... Alende ... ita tamen, quod dicta Katerina d-re debeat diebus vite suae.
d.
in conflictu:
PEREGR. fol. A VIa
:
ambobus itaque in conflictu d-ntibus Eraclio Dominus victoriam tribuit.
4.
pozostawać, przebywać, bawić gdzieś; morari, degere
KsgGrWp II
p. 353 (a. 1400)
:
capitaneus tam diu d-re in Costin non potuit.
RachKr
p. 393 (a. 1471)
:
pro vannis ... et pro reformatione samborum d-nte hic domino rege ... unam sexagenam.
StPPP XII
p. 497 (a. 1531)
:
tunc debent avenae copiam dare equis, interim quod d-bit capitaneus
apud illos causa iustitiae ministrandae.
B.
de rebus (concr. et abstr. )
1.
a.
trwać, istnieć; esse, manere, exsistere.
b.
przetrwać, pozostać, obowiązywać; permanere, continuari, durando valere (praec. de sententiis, edictis sim.).
Constr. et locut. : indicatur ubi? sq. abl. loci vel
in c.
abl.
Indicatur tempus
α.
sq.
acc.
β.
sq.
abl.
N. locut.
temporibus duraturis
na przyszłość;
in posterum (
PrzywKr
p. 9, a. 1371
;
DokMp I
p. 225, a. 1385
et saepius).
γ.
sq.
usque (ad).
δ.
sq.
in
c.
acc.
ε.
sq.
per.
ζ.
sq.
adv.
temporis. Indicantur personae
α.
sq.
dat.
MPH IV
p. 307
(saec. XIII med.)
:
morbo epilentico laborabat ... et d-uit ei circa duos annos.
KodKKr I
p. 156 (a.1320)
:
quod merica ... perpetue permaneat d-tura sibi Petro et suis progenitoribus.
β.
sq.
inter. Indicantur relationes variae
α.
sq.
in
c.
abl.
AKapSąd II
p. 580 (a. 1459)
:
arbitrio huiusmodi in se d-turo.
Tom. VIII
p. 89 (a. 1526)
:
quod hujusmodi merces in suo valore d-re nequeant.
β.
sq.
pro:
COPERN. OpM
p. 32
:
in ... Germanie terris vox ... «Schilling» pro duodenario numero d-at.
2.
odbywać się, trwać;
haberi, agi
AKapSąd I
p. 10 (a. 1431)
:
eodem generali capitulo d-nte.
KodMp IV
p. 272
(a. 1432)
:
datum Cracouie ... d-nte generali capitulo in mense celebrari consueto.
AKapSąd II
p. 88 (a. 1502)
:
d-ntibus bellis Pruthenicalibus.
Ita saepius.
3.
ciągnąć się, rozciągać (w przestrzeni); tendi, duci, porrigi
PommUrk I
p. 128
(a. 1215)
:
ab illo uado limites per adjacentem paludem d-ant, quousque cadant in riuo ... et sic per omnem ipsius riui defluxum descendunt et conterminant uillam.
CodPom
p. 370 (a. 1226)
:
limites ab illo loco uergunt contra paludem magnam ... et per eandem paludem semper d-ant incedentes.
Ita saepius.
Dicitur praec. de
terminis, fundis
sim.; item
occ.
de
flamma:
MARTIN. OP. Serm.
p. 456
nlb.
:
viderat flammam a summo celo vsque ad terram d-ntem.