Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DOCUMENTUM

Gramatyka
  • Formydocumentum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I. admonitio,exemplum ad admonendum vel dehortandum propositum.
  • II.
    • 1. praeceptum (praec. quod ad mores emendandos spectat).
    • 2. mandatum, iussum
    • 2. phil. regula, lex imposita
  • III.
    • 1. probatio,demonstratio (praec. coram iudice facta)
    • 2. litterae,tabulae publicae.
      • a.
      • b.
      • c.
      • d.
      • e.
      • f.
      • g.
        • α.
        • β.

Pełne hasło

DOCUMENTUM, -i n.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • N.
I. przykład (także negatywny),ostrzeżenie, przestroga; admonitio,exemplum ad admonendum vel dehortandum propositum.
II.
1. pouczenie, nauka (zwł. moralna); praeceptum (praec. quod ad mores emendandos spectat). Glossa Pol.
RFil XXIV p. 363 (saec. XV med.med) : d-is «w navkach».
Praec. pl., addito adi. v. gr.
sancta ( ChrHP p. 498 ; PAUL. CR. p. 157, v. 43 ) ;, salubria ( DokMp I p. 421, a. 1418 ; CorpJP II I p. 449, a. 1519) , salutaria ( KomKadł p. 442 ) , spiritualia ( MPH II p. 91 Herbord) . Ad sensum doctrinae proxime accedit ,v. gr. artis grammaticae ( Gramm. p. 205, saec. XV) , rhetoricae ( StPPP X p. 57, saec. XV in.in) , artium magicarum ( MARTIN. OP. Marg. fol. f 6b), item litteralia i.litterarum KodUJ I p. 1, a. 1364).
Locut.
aliquem documentis imbuere ( KodUJ I p. 1, a. 1364 et saepius), informare ( MPH II p. 91 Herbord) instruere ( DokMp I p. 421, a. 1418) , replere ( ChrHP p. 498 ).
2. polecenie, wskazówka; mandatum, iussum
CorpJP II I p. 373 (a. 1518) : reos capiatis et usque ad instructionem et d-um nostrum detineatis (cf. Tom. VII p. 5, a. 1524; Dogiel I p. 132, a. 1538).
Tom. V p.51 (a. 1519) : oratores ita se... gerent, ut a mte regia ad id speciale d-um habebunt.
Cf. item ib. p. 54 (a. 1519) .
2. przepis,zasada, regula; regula, lex imposita
BYSTRZ. AnalPr fol. f IIa : philosophus ponit duo d-a siue principia aut regulas ad perficiendum huiusmodi syllogismos.
Ib. fol. n IIIb: ponit duo d-a siue... cautelas pro opponente.
GŁOG. Alex. I fol. r IIa : Alexander de Villa Dei vult tale d-um (cf. supra
fol. q IIa: vult Alexander talem regulam).
Ita saepius in textibus phil.
III.
1. dowód, świadectwo (zwł. złożone przed sądem; )probatio,demonstratio (praec. coram iudice facta).
N.
iuramenti świadectwo złożone pod przysięgą; testimonium iure iurando comprobatum
StPPP VII p. 239 (a. 1509) : habent terminum partes praefatae cum d-o iuramenti.
Simili sensu
corporale :
StPPP VI p. 128 (a. 1518) : iudex decrevit d-um corporale ... Margarethae ... metseptimae.
2. świadectwo na piśmie dokument(urzędowy); litterae,tabulae publicae.
Additur
litterale (litteratoriale, litteratorium)
StPPP VI p. 128 (a. 1518) : d-um litterale super hereditatem ... reproducere.
Ib. p. 168 (a. 1519) : certa d-a litteratoria coram iudicio ... offerebat.
Ib. p. 175 (a. 1521) : nullo d-o litteratoriali ad hoc reproducto.
Item
publicum:
ArHist XII p. 259 (a. 1360) : a me notario ... publicum ... petiverunt fieri d-um.
KodWp III p. 681 (a. 1395) : acta hominum perpetue duratura, reddenda sunt in publica d-a.
Ita saepius. Simili sensu legitimum ( KodPol I p. 308, a. 1433 ; APozn I p. 261, a. 1457 et saepius), significatoriale ( StPPP VI p. 281, a. 1525). Occ. sensu latiore: doniesienie na piśmie, raport; litterae quibus aliquis de aliqua re certior fit
Tom. I p. 227 (a. 1511) : quod etiam certorum exploratorum nostrorum d-a confirmant.
Ad I-III: constr.
a. sq. gen. (subi. vel obi. ).
b. sq. ad :
DŁUG. Op. p. 31 : ad terrendum ... a simili temeritate ceteros d-um existeret futurum.
Cf.
c. sq. de :
ArPrawn V p. 502 (saec. XV ex.) : si ... de rapina ... d-um sufficiens haberi potuerit.
StPPP VII p. 615 (a. 1499) : ut ... de praemissis per testes idoneos vel literas authenticas d-um afferet.
RHer III p. 212 (a. 1544) : ad faciendum coram eis d-um de nobilitate.
d. sq. pro, cf.
e. sq. super:
StPPP VI p. 128 (a. 1518) : d-um litterale super hereditatem ... reproducere.
Ib. XII p. 466 (a. 1519) : dicunt se esse absolutos a laboribus, tamen super hoc nullum d-um faciunt.
f. sq. enunt. interrog. vel fin.
g. sq. acc. c. inf.
Iuncturae verbales selectae
α. documento, (in) documentum (alicui) esse (exsistere).
β. documentum (de aliqua re, super aliquid), facere, cf. Simili sensu afferre (per aliquid, cf. ), edere ( RHer III p. 91, a. 1571) , statuere ( Dogiel I p. 141, a. 1539).
Opp.
sumere ( JAC. PAR. Serm. fol. 13 lb ; ;item aliquid in documentum: DŁUG. Op. p. 127 ) , elicere ( NIC. BŁ. Serm. I p. 117 et saepius).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)