- F.
- Th.
- Dc.
- N.
- L.
Visit. p. 619 (a. 1559) : dierium ipsum piscium, quem ex piscatione pendunt.]
I.
1.
dzień, doba; dies
StPPP I p. 221 (a. 1368) : pro quolibet equo regali debet dari unus coretus avenae per d-um.
2.
dziennik, notatki czynione codziennie; commentarius diurnus, ephemeris.
II.
A.
dzienna racja żywności lub suma wypłacana na dzienne utrzymanie; victus diurnus vel pecunia, quae alicui loco huiusmodi victus
solvebatur.
N. glossam Pol.
AGZ V p. 20 (a. 1379) : item d-um rectori eidem ecclesie ... alias«obroky» metsecundo bis die non ieiuno.
GLb p. 30 : d-um «obrok», dicitur a die, victus quotidianus, quod in cibum unius diei datur (cf. GLcerv p. 530).
Dicitur
α. commune (
RachJag
p. 440, a. 1413
;
ArHist XI
p. 519, a. 1461)
, ducale (infra 497, 12),
regium (
CorpJP III
p. 219, a. 1512)
, septimanale (
RachWaw
p. 443, a. 1574)
, victuale (
RachDw III
p. 105, a. 1547
et saepius).
β.
pecuniae diarii
(
KsgJan
p. 571, a. 1477
:
solucio pecuniarum d-ii curiensibus).
γ. distributor diariorum (
RachKról
p. 85, a. 1471
;item praefectus:
RachDw I
p. 254,
a. 1547).
δ.
coquina diarii (-orum)
Cracoviae
(
RachBon I
p. 80
;
ib.
p. 83
; et saepius);item
cellarium (
RachWaw
p. 143, a. 1530)
.
Inde:nazwa daniny prawa książęcego; appellatio vectigalis iuris ducalis quod dicitur (significatione victus diurni iam obscurata
)
DokPaul p. 254 (a. 1449) : volumus, ut annis singulis prior et conventus monasterii ... pallatino ... stacionem rebus infrascriptis limitatam, ducale videlicet d-um continentem, videlicet quartam partem bovis ... unam panis sexagenam ... offerant (cf. ib. talem oblacionem et stacionem ducalis d-ii ... exigere).
DŁUG. Hist. V p. 141 : ut in stacionibus regiis vetus moderamen servaretur simul et in podwodis, novis gravaminibus et aliis d-iis abrogatis.
ŁASKI LibBen I p. 340 : piscator ... solvere tenetur praeposito ... pro censu ... d-a in piscibus aut in pecuniis.Ita saepius usque ad saec. XVI ex. Glossa Pol.
Visit. p. 364 (a. 1512) : kmethones et tabernatores tenentur dare quilibet quartale cancrorum alias «obrok» pro d-o tribus diebus per septimanam ad curiam (cf. etiam ArHist X p. 4, a. 1534; RevVlad p. 31).Praec.
1.
przydział, uposażenie; quod alicui attributum est, salarium
KodMp III p. 192 (a. 1365) : nos Kazimirus ... rex ... Hanconi ... racione sui magisterij in zuppis nostris Wieliciensibus singulis septimanis ... mediam marcam ... puri census cum solemni expensa ... et duplici vestitu estiuali et hiemali et cum alijs d-ijs diurnalibus ad statum militarem concernentibus ... damus.
Ib. p. 215 (a. 1368) : assignamus eidem Iohanni ... officium in zuppa nostra ... cum omnibus prouentibus ... videlicet ... quolibet anno vnum panni d-um scilicet ad festum Pasce duodecim ulnas panni Bruslensis.
AGZ XVIII p. 258 (a. 1483) : non extradidit sibi Masconi ... d-a per ipsum sibi assignata ... hoc est ad quemlibet annum ... pannum pro una marca, pellicea pro media sexagena pro solario ... seu servitio apud ipsum deservito in summa quatuordecim marcarum.
2.
tzw. powaba, tj. obowiązek pracy chłopów na polu pana w okresie pilnych robót; iuris feodalis onus, quo coloni ad certos quosdam labores in agro domini tempore urgenti perficiendos obligabantur.
KsgLub p. 138 (a. 1416) : frumenta pro d-is kmetonum videlicet ad ieaman (i. hiemem ) et estatem ([in textu lacero).
DŁUG. LibBen III p. 380 : coloni ducturas faciunt ordinarie absque die... item «powaba» alias d-a seminant ... pro vere et hyeme.
B.
pasza dla koni, obrok (wydawany na dzień) lub suma wypłacana na ten cel; pabulum equorum (quod in dies distribuebatur) vel pecunia, quae loco pabuli solvebatur
ZabDziej III p. 592 (a. 1489) : d-o tali providere, quod super quatuor equis tres mensuras ... avene, fenum autem quantum opus et necesse fuerit, dare debebit.
Zsig. p. 73 (a. 1500) : eodem die ... quum avena non dabatur pro equis domini principis, d-a ad avenam dedi.
Tom. I p. 130 (a. 1510) : superflui equi non deberent servari in d-o castrensi (i. in expensis castri ), sed si qui servantur, serventur in eum usum, ut predones, qui in Prussia vagantur, compesci valeant; in hac enim necessitate majora d-a merebuntur.Ita saepius saec. XVI.Ad A—B:
1.
locut. dare aliquid ad diaria (
RachJag
p. 258, a. 1393
;
RachBon I
p. 71
)
, pro diario (-iis:
RachJag
p. 112, a. 1389
;
ib.
p. 440, a. 1413
et vulgo).
2.
constr.
a.
sq.
gen.
obi.
StPPP II p. 448 (a. 1439) : pro septuaginta d-ijs panis.
CorpJP III p. 218 (a. 1512) : super equos d-um feni et avene.Ita saepius. b. sq. gen. subi.
RevVlad p. 66 : tunnas reddit quaelibet coctura ultra d-um consuetum braseatoris 12.c. sq. dat.
CorpJP III p. 218 (a. 1512) : d-um equis feni et avene singulis diebus.d .sq. in c. abl. , cf. e. sq. per :
ArHist XI p. 470 (a. 1461) : domino ... commissum est dari pro (ed. om. ) d-o per unum octuale cervisie ... super duos dies et per unam quartam carnium super duos dies carnis.f. sq. super cf. et 30.