Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEORSUM

Gramatyka
  • Formydeorsum, dehorsum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana
  • Część mowyprzysłówek
Znaczenia
  • I. versus partem inferiorem.
    • α. + sursum atque deorsum cursitare
    • β. + sursum ac deorsum miscere
    • γ. + capite deorsum pendere ima summis confusa habere
  • II. infra.
  • III.

Pełne hasło

DEORSUM s. DEHORSUM adv.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • Dc.
  • A.
[ occ. cum subst. BYSTRZ. ParvLog fol. n 5a : locus sursum et locus d-um. Id. Top. fol. q 7a : motui sursum contradetur motus d-um. Cf. item ExPhys fol. o lb. ]
I. na dół, ku dołowi; versus partem inferiorem.
N. locut.
deorsum mittere powalać, ścinać (drzewo); caedere (robora)
AKapSąd II p. 22 (a. 1417) : carpentarius ad easdem pecunias debet d-um mittere antiqua robora sine lesione.
Item in imagine
α. sursum atque deorsum cursitare biegać tu i tam (e Terentio Eun. 278, saec. XVI).
β. sursum ac deorsum miscere całkiem pomieszać( CRIC. p. 6 v. 39 ; KodUJ V p. 2, a. 1549 ;).
γ. capite deorsum pendere stać na głowie,mieć przewrócony porządek; ima summis confusa habere
MARTIN. OP. Marg. p. 208 nlb : vbi melius viuit uxor quam vir ... capite d-um pendet domus.
N. iuncturas abundantes
a. usque deorsum :
SSrSil XII p. 55 (a. 1468) : fulmen incendit turrim sancti Jacobi et fuit exusta usque d-um intus.
Ita saepius, praec. in locut. a summo (vertice, capite) usque deorsum ( StPPP X p. 48, saec. XV in.in ; item in ima usque deorsum : PrzMog p. 46 ). b. deorsum versus :
ZapHer p. 18 (a. 1451) : sigillum Nicolai... Brzeszensis castellani ... cum gladio d-m versus directo.
Praec. z biegiem rzeki,w dół rzeki; secundo flumine
ArPrawn I p. 157 (a. 1444) : supparius... qui d-m per fluvium Wysła versus terras Dobrinensem et Cuiaviensem sal ... miserit vendendum.
StPPP VI p. 396 (a. 1530) : pro fluitatione fluvii Wysla sursum et d-m in civitatem nostram Gedanensem.
Ita saepius. Ad sensum prp. accedit
KodKKr II p. 369 (a. 1412) : licebit eciam incolis ciuitatis nostre... libere pisces prandere... in ... fluuio dicto Alba Przemsza ... per medium miliare sursum a ciuitate et per dimidium miliare d-m aquefluxus eiusdem.
II. u dołu, w dole; infra.
N. sensu prp.
PP V p. 50 (a. 1426) : dominus dux dedit Andree de Cruszewe XXX mansos ... in vertice riwli Climasnewicza XV, alios vero XV mansos d-m eiusdem riwli.
N. poniżej; inferius
GŁOG. Alex. I fol. F VIIa : inde degener ... quasi in generatione maculatus ... vel ignobilis, quasi d-m a genere et nobilitate.
III. sensu non satis certo
KodMp IV p. 92 (a. 1404) : Lesconi cum Nicolao deriuata est media villa d-m super per fluuium Potok in Gaban ... et Petro cum Jacobo media villa infra per fluuium Potok in Gaban.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)