Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEMITTO

Gramatyka
  • Formydemitto, demito, dimito, dimitto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -misi, -missum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. deorsum mittere, deicere, detrudere
      • a.
        • α. + in turrim in carcerem detrudere
        • β. de coelo mittere descendere, degredi.
      • b.
        • α. + arbores, ligna caedere.
        • β. + aggerem inferiorem reddere, deprimere
        • γ. + sanguinem mittere
        • δ. + vestimenta exuere.
    • 2. + piscinam aquam e piscina emittere, deducere
    • 3. secundo flumine devehere.
  • II.
    • 1. oculos deicere (saec. XV—XVI).
    • 2. + bona relinquere (hereditatem)
    • 3. ingredi, pervenire
  • III. transl.
    • 1. + animum i.q. animo cadere.
    • 2. + in animum (altius) considerare (aliquid)
    • 3. + collum suscipere (aliquid)

Pełne hasło

DEMITTO, -ere, -misi, -missum scr. demito,, dimito,,dimitto
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
  • N.
I. propr.
1. spuszczać (z góry na dół), strącać, zrzucać; deorsum mittere, deicere, detrudere
a. homines.
N.
α. in turrim wtrącić do więzienia; in carcerem detrudere( RachWaw p. 171, a. 1513 , cf. Th. V 1, 489, 37).
β. zsyłać (z nieba); de coelo mittere
CodEp I 2, p. 252 (a. 1471) : potius a Deo d-ssum, quam iudicio vestro designatum.
PAUL. CR. p. 83, v. 73 : s. Ladislaus fertur d-ssus Olympo.
Praec. refl. et pass. schodzić, zstępować; descendere, degredi.
b. res.
Praec.
α. arbores, ligna ścinać (drzewo); caedere.
β. aggerem obniżyć (tamę); inferiorem reddere, deprimere
StPPP XII p. 468 (a. 1531) : quia... propter elevationem aggeris ... aqua ... inundavit prata ville ... d-ndi erunt aggeres molendini.
γ. sanguinem puszczać (krew); mittere( AKapSąd III p. 83, a. 1502, cf. Th. V 1, 490, 70 sqq).
δ. vestimenta zdejmować, ściągać (szaty); exuere.
2. piscinam spuszczać, odprowadzać wodę ze stawu; aquam e piscina emittere, deducere
AGZXI p. 362 (a. 1450) : quam piscinam ... Marcissius d-sit alias «przecopal».
ArHist VI p. 69 (a. 1486) : piscinas ... d-ssas aqua ad plenum replere.
Ita saepe, praec. in locut. ad (in) demissionem demittere ( AGZ XV p. 99, a. 1469 ; ib. XVIII p. 22, a. 1471 et saepius).
Item
sublevationem aquae :
KodMp IV p. 247 (a. 1428) : subleuacionem aque ... vbi molendinum predictum construxit, d-at et defluat.
3. spławiać wodą; secundo flumine devehere. Additur per aquam (fluvium: StPPP II p. 597, a. 1450 ; AGZ XVI p. 138, a. 1477 et saepius).
Syn.
defluitare ( KodPol IV p. 212, a. 1512) , deportare ( CorpJP II I p. 156, a. 1511).
Item sensu latiore
secundo et adverso flumine ( CulmUB p. 934, a. 1588) . Constr. ad 1—3: a. sq. (usque) ad. b. sq. in c. acc. c. sq. super :
NIC. BŁ. Serm. II p. 98 : velum super oculos d-re.
d. sq. versus :
AKapSąd I p. 83 (a. 1502) : versus terram ... ex illo digito vulnerato d-bat sanguinem.
MIECH. p. 338 : d-sso versus terram pallio.
ArPrawn VI p. 35 (a. 1517) : ligna ... Gedanum versus d-re.
e. sq. per :
AKapSąd III p. 97 (a. 1503) : d-sit per fenestram de castro lectisternia.
Praec.
per aquam (fluvium) cf. et Th. V 7, 489,79 sqq.
II. meton.
1. spuszczać (oczy); oculos deicere (saec. XV—XVI).
2. bona sim.: pozostawić w spadku; relinquere (hereditatem).
N. glossas Pol.
Śwink. p. 152 (a. 1432) : Catherina ... dotalitium ... pro filiis suis d-sit alias «spuscila».
AGZ XII p. 306 (a. 1466) : Carnkowsky debet d-re alias «spusczycz» ipsam sortem Johanni.
Occ. ad cautionem fideiussoriam oddać; committere:
ib. VI p. 78 (a. 1462) : bona, que ob non solucionem ... theloneorum ad cautionem fideiussoriam d-sisti, ab eadem caucione fideiussoria relaxes.
3. refl. zapuszczać się, docierać; ingredi, pervenire
Tom. XIV p. 561 (a. 1532) : Turcae d-serunt se ... cum instructo … exercitu iam prope fines Austriae.
III. transl. locut.
1. animum upadać na duchu; i.q. animo cadere.
2. in animum rozważyć coś; (altius) considerare (aliquid).
3. collum (alicui rei) poddać się czemuś, podjąć coś; suscipere (aliquid)
GIEŁCZ. fol. A lb : destinato tandem oneri ad extremum colla d-si.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)