Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECIMUS

Gramatyka
  • Formydecimus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um ordinale
Znaczenia
  • I.
    • 1. qui nonum sequitur.
    • 2. decimus quisque
  • II. + rusticus unus e co lonis subditis per decurias dispositis

Pełne hasło

DECIMUS, -a, -um num. ordinale
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • A.
I. adi.
1. dziesiąty; qui nonum sequitur.
Iuncturae potiores
a. medius decimus dziewięć i pół; novem et dimidium (e Pol. półdziesięta)
StPPP VIII p. 967 (a. 1400) : subscribo me dedisse ... Wernconi mediam d-am marcam ... si tamen non darem ... Wernko potest recipere istas IX 1/2 marcas ad Iudeos vel ad Cristianos.
b. decimus quartus czternasty; quartus decimus
KodMp IV p. 144 (a. 1414) : anno millesimo quadringentesimo d-o quarto.
Ita saepius saec. XIV—XVI. c. decimusseptimus et decimus septimus siedemnasty; i. q. septimus decimus
DyplMog p. 99 (a. 1414) : anno ... millesimo quadringentesimo d-o septimo.
Ita saepius saec. XV. d. decimusoctavus et decimus octavus osiemnasty; duodevicesimus
CodSil(M) II p. 52 (a. 1208) : d-usoctavus locus est aput Lobzow.
Ita saepius saec. XIV—XV. e. decimusnonus et decimus nonus dziewiętnasty; undevicesimus
Lites II p. 167 (a. 1413) : d-a nona die mensis Marcii.
Ita saepius saec. XV—XVI. f. tertiusdecimus, quartusdecimus, quintusdecimus, septimusdecimus, octavusdecimus, nonusdecimus, cf. s. v.
2. co dziesiąty; decimus quisque
KodWp II p. 11 (a. 1288) : addidimus ecclesie supradicte piscinam, duos mansos cum pratis et d-um piscem de lacu.
Ib. IV p. 14 (a. 1295) : d-am noctem de clausura nostra in Rada ... pisces libere percipiendi ... donamus.
Ita saepius saec. XV—XVI.
N. locut.
nonum et decimum forum, nona et decima taberna sim.: dziewięcina i dziesięcina z dochodów targowych (z karczmy itp.); pars nona et decima redituum e foro (taberna sim.) provenientium Ecclesiae solvenda
KodPol I p. 9 (a. 1155) : in Cirvenzk d-um et nonum forum, d-am et nonam marcam, d-am et nonam navim.
KodMp I p. 5 (a. 1191) : cuius ecclesie beneficia in presenti priuilegio continentur denotata ... decime harum uillarum: Zycina ... Sarnou cum nono et d-o foro et nona et d-a taberna (cf. DŁUG. LibBen I p. 403).
II. subst. rusticus et abs. : dziesiętnik, tj. członek grupy ludności wieśniaczej niewolnej, zorganizowanej w dziesiątki; unus e co lonis subditis per decurias dispositis
MonDipl p. 88 (a. 1155) : ad seruitium ... hospitalis rusticos, qui aliquando d-i erant in Chrober.
CodSil(M) III p. 45 (a. 1223) : coloni mei, videlicet d-i rustici.
Ita saepe saec. XIII—XIV.
Iuxta ponitur
censinus ( Somm. II p. 84, a. 1395) .
Syn.
naroshenicus ( CodSil(M) III p. 87, a. 1224 et saepius). Cf. DECIMARIUS II. Ad rem cf. F. Piekosiński in MonDipl p. 91.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)