Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CURIOSITAS

Gramatyka
  • Formycuriositas
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -atis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • A.
      • 1. noscendi cupiditas (praec. nimia)
      • 2. nimia subtilitas (in ratiocinando)
    • B. diligentia, cura
  • II.
    • A.
      • 1. rerum humanarum studium vituperabile (praec. apud clerum) studia, quae laicos solos decent
      • 2. vanitas, levitas, inconsiderantia
      • 3. affectata vestium elegantia
      • 4. facetiae, festivitas, sales
    • B. comitas, urbanitas, humanitas

Pełne hasło

CURIOSITAS, -atis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • A.
I.
A.
1. ciekawość (zwł. zbytnia); noscendi cupiditas (praec. nimia).
Additur
mentis ( MARTIN. OP. Serm. fol. 96b, MATTH. Dial. fol. CXa )
2. przesadna drobiazgowość (w rozumowaniu); nimia subtilitas (in ratiocinando)
NIC. BŁ. Serm. II p. 61 : omissa c-e subtiliori circa istud Sacramentum dignissimum, de ipsius veritate est inquirendum.
Item pl.
ib. I p. 2 : omissis subtilitatibus et c-bus diuisionis scholasticae ... procedam, vulgari et simplici ... diuisione contentus.
GLcerv p. 519 : c-s, nimia subtilitas «dworność».
B. gorliwość, troskliwość; diligentia, cura
DŁUG. Op. p. 72 : aquilae ... circumgyrando ... singulari c-e vultures ... a contactu sacri corporis s. Stanislai abigebant (cf. id. Hist. I p. 373).
Cf. Th. IV 1490,55 sqq. et CURIOSUS I.
II.
A.
1. świeckość; rerum humanarum studium vituperabile (praec. apud clerum)
MARTIN. OP. Marg. fol. d lb : c-as est, postpositis diuino et sanctorum eloquijs, scriptis philosophorum et poetarum ratione vanitatis vel delectationis intendere.
Ib. fol. d 2a : c-as dicitur, cum diuina scriptura non secundum sanctorum expositionem, sed secundum secularem sapientiam et sensus sui vanitatem exponitur.
Ib. fol. r lb : in praedicatione postponere auctoritatem prophetarum et adducere auctoritatem philosophorum vanitas est et c-as sacrilega.
N. pl. świeckie zainteresowania; studia, quae laicos solos decent
SSrSil I p. 410 (saec. XV ex.ex) : abbas picturis et aliis hujusmodi c-bus deditus.
DŁUG. Hist. I p. 419 : abbates simpliciter vivere coeperunt, c-bus et abusionibus variis abdicatis.
2. próżność, lekkomyślność, brak powagi; vanitas, levitas, inconsiderantia
KADŁUB. p. 2 : hujus ... pagelle rudis macies, ieiuna ruditas, Alcibiadis est c-e secura.
KomKadł p. 21 : hoc adhuc sapit c-em (cf. supra petitio ... de vanitate ac superstitione fuisset suspecta).
NIC. BŁ. Serm. I p. 327 : alij nolunt audire verbum Dei ex c-e, vt docti et sapientes ... dicentes: ad quid audirem illum ribaldum nihil scientem.
SSrSil I p. 323 (saec. XV ex.ex) : in omnibus moribus ... suis nichil levitatis, carnalitatis, voluptatis, c-is ... appararet.
ArPrawn V p. 524 (a. 1517) : prelati ... ex quadam c-e decretum capitulum contemnentes ... illud non curantes, quod etc. (cf. ib. infra talium temeritati providere cupientes).
KOMOR. p. 198 : prelatorum c-em et negligenciam.
Cf. CURIOSUS II A 1.
3. przesadna elegancja, zbytkowność (stroju); affectata vestium elegantia
JAC. PAR. Serm. fol. 11 b : pluralitas et c-as vestium ac omnis superfluitas ornatus hominum ... arguuntur.
Ib. fol. 107b : reprehensibilis est c-s in forma noua scindendi, sarciendi vestes.
NIC. BŁ. Serm. I p. 50 : reddunt cultum et ornatum vestium peccatum ... superfluitas ... c-as vitra consuetudinem communis vsus.
Cf. CURIOSUS II B 1.
4. żart, dowcip; facetiae, festivitas, sales
RFil XXIV p. 368 (saec. XV in.in) : c-es «crothophile».
DŁUG. Op. p. 122 : Matthaeus ... facetior ceteris habebatur, c-e suarum facetiarum ceteros homines provocans in risum.
Cf. CURIOSUS II A 2.
B. dobre obyczaje, ogłada, grzeczność; comitas, urbanitas, humanitas
StPPP X p. 57 (saec. XV in.) : pudicicia virginum, matronarum maturitas, virorum fortitudo, ymo ... tocius c-is laudabile fundamentum.
ZabDziej II p. 580 (a. 1489) : premissa ab ea obtinuit ex visitacione in modum c-is.
Cf. CURIALITAS I.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)