- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
- N.
I.
1.
razem (wspólnie) chwalić, przyjmować coś z radością; una (communiter) aliquid probare, cum gaudio accipere
RFil XXIII p. 302 (a. 1444) : hoc carmen celeste c-at «tho nyebieske pienie spolu chuali».
DŁUG. Hist. I p. 321 : Bohemis excessum suum Spitignei gaudio c-ntibus immenso.
2.
pochwalić, zalecać coś;
commendare, laudare, probare aliquid.
Opp.
re
probare (
ArHist XI
p. 211, saec. XIV).
3.
uznawać, zatwierdzać, potwierdzać; ratum habere, conformare (praec. acta publica).
Additur
assensu suo (
KodMp II
p. 36, a. 1227
;
KodMaz(K)
p. 511
,
a. 1242
et saepius).
4.
uznawać coś za coś, uważać;
putare, existimare
KodWp III p. 172 (a. 1360) : quia ingratitudinis vicium permaxime detestabile c-atur, ne illud inciderem, recognosco etc.
II.
A.
dowodzić, wykazywać; ostendere, demonstrare aliquid.
Constr.
a.
sq.
abl.
b.
sq.
ex :
Lites II p. 128 (a. 1221) : fides ... ex laudibilibus c-ta operibus.
B.
iur.
t. t.
1.
przedstawiać w sądzie dowody rzeczowe; coram iudicibus aliquid demonstrare, ostendere
StPPP II p. 542 (a. 1444) : idem ... wlt probare ministeriali, qui vidit wlnera; si non sufficeret, tunc wlt c-re interemptum caput.
2.
dowodzić czegoś w sądzie; iudicibus aliquid probare.
Syn.
allegare (
Lites I
p. 36, a. 1320)
, approbare (
StPPP IX
p. 91, a. 1470)
, probare (
DŁUG. Op.
p. 3
).
Constr. indicato quid
a.
sq.
acc.
b.
sq.
acc.
(nom.
)
c.
inf.
c.
sq.
quod,
indicato qua re
a.
sq.
abl.
,
v.
gr.
testibus (
TPaw III
p. 149,
a. 1390)
, iuramento
sim. (
StPPP VII
p. 407,
a. 1457
et saepius),
fidedigno testimonio
sim.
(
KsgŁawKr
p. 161, a. 1391)
, probatione (
AKapSąd III
p. 161, a. 1512)
. b.
sq.
cum :
JusPol p. 444 (a. 1453) : cum plenis testibus ... kmethonem ... c-bit et conjurabit vulgariter «poprzysieze».ArPrawn VI p. 126
( a. 1554) : quae infirmitas ... cum duobus testibus c-ri debet.c. sq. per:
StZiem p. 77 : accusatus ... per idoneos testes ... potest se c-re in facto esse innocentem.indicato cui a. sq. coram :
KodWp I p. 228 (a. 1248) : abbas ... coram nobis c-vit eandem esse hereditatem ecclesie.b .sq. acc. cf. supra 27.
StPPP II p. 789 (a. 1472) : Nicolaus ipsum nobilem asseruit ignobilem et filium sutoris fuisse ... quod si negare vellet, volens ipsum c-re.
Item pass.
(sq.
in
c.
abl.
)
KodWp I p. 151 (a. 1234) : si ... hec violavero et fuero c-tus.
MARTIN. OP. Marg. fol. 79a : cum quis in crimine deprehenditur et c-atur.
StPPP II p. 642 (a. 1457) : si quis in contrarium fecerit et in eo c-tus fuerit, simili pena ... punietur.Ita saepius.
B.
fidelitatem
sim.:
okazywać, praestare, probare
PP II p. 93 (a. 1450) : attendentes fidelitatem et constanciam opidanorum ... quam ad nos c-re visi sunt.Pass. sensu mediali: okazać się; se praestare, fieri
DŁUG. Op. p. 253 : cave, ne in monasterio posita his actibus, quae in saeculo agebas, inferior c-eris.
III.
obdarzać czymś; condonare
DŁUG. Op. p. 74 : quamvis ... una et eadem fides sanctos ... universos in passione exercuerit, diverso tamen tam meritorum quam gloriarum genere unumquemque c-vit Deus victorem.