Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMITATUS

Gramatyka
  • Formycomitatus, commitatus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -us
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. abstr.
      • a. actio comitandi, conversandi cum aliquo, societas.
      • b. congregatio, concilium
    • 2. concr.
      • a. comites, asseclae.
      • b. milit. manus armata (quae ducem comitabatur)
  • II.
    • 1. concr.
      • a. provincia, quae a comite administrabatur
      • b. territorium oppido vel castro adiacens
    • 2. abstr. dignitas officiaque comitis imperii Romano-Theutonici
      • b. dignitas magistratus auctoritate imperiali vel apostolica constituti, cui notarios publicos creandi puerosque spurios legitimis coaequandi ius competebat

Pełne hasło

COMITATUS s. COMMITATUS, -us m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • N.
I.
1. abstr.
a. przebywanie w czyimś otoczeniu, towarzystwo; actio comitandi, conversandi cum aliquo, societas.
b. zgromadzenie, zebranie; congregatio, concilium
GŁOG. Alex. I fol. 80a : synodus est cetus, congregatio vel c-us.
2. concr.
a. towarzystwo, orszak, świta; comites, asseclae.
N.
lateris :
CodVit p. 765 (a. 1427) : consiliarius annis ... retroactis lateris mei c-um illustrans.
In imagine rerum ( HUSSOW. p. 57, v. 3 ).
b. milit. zbrojny orszak, oddział wojska; manus armata (quae ducem comitabatur)
AAlex p. 499 (a. 1505) : rothmagistri omnes, equites et c-uum socii, dispersi propter pecuniam et defectum ... non plures quam octingenti fuere collecti ex commitivis omnibus.
Dogiel IV p. 235 (a. 1525) : ubi ... vellemus ... Albertum marchionem ... nobis ... maiori c-u servire, debebimus ... omnibus militibus, quos ultra centum ... conducere posset ... stipendium ... persolvere.
Tom. IX p. 71 (a. 1527) : praefectus militum, qui ducentos equites in suo c-u et praefectura habuerit.
Ita saepius.
II.
1. concr.
a. jednostka administracji terytorialnej podlegająca władzy komesa (hrabstwo, marchia w Niemczech, komitat na Węgrzech); provincia, quae a comite administrabatur
*CodSil(M) I p. 14 (saec. XI) : civitatem Niempsi dictam in c-u Geronis marchionis ... sitam.
KodMp II p. 90 (a. 1253) : advocatus omnes aduenas, mercatores ... de quacumque prouincia ... ducatu, c-u, territorio ... illuc venientes ... iudicabit.
DŁUG. Hist. IV p. 258 : Elisabeth ... Poloniae regina ... Iohannem de Pilcza a Wladislao Poloniae rege in comitem creari et suae ditioni nonnullos milites et nobiles circa oppidum Iaroslaw consistentes, quo suus c-us ... solidior fieret, subiici et infeudari ordinavit.
Dogiel I p. 87 (a. 1498) : Andreas Both de Bayna comes c-us Zaladiensis.
Ita saepius.
N. glossas Pol.
PrSłow p. 411 (a. 1418) : «grabstwo» c-us, comicia (cf. GLc p. 10).
GLb p. 22 : c-us «margrabstvo» comitis ... terra.
b. kompleks dóbr, terytorium otaczające jakąś większą miejscowość; territorium oppido vel castro adiacens
ArSang III p. 84 (a. 1511) : castrum Sthepan cum oppido et toto c-u alias «wloszcią» ad praedicta bona ... spectantia ... Constantino Ostrogski ... damus [(sc. Sigismundus I rex; cf. ib. infra] tertiam partem praedictorum bonorum tam castri quam oppidi totiusque c-us Sthepanensis).
Ib. p. 157 (a. 1517) : bona ... nuncupata ... c-us Kuzminensis alias «voloscz Kuzmynska».
2. abstr. (w cesarstwie rzymsko-niemieckim) urząd i godność hrabiego; dignitas officiaque comitis imperii Romano-Theutonici
*CodEp II p. 441 (a. 1443) : poscebatis c-um pallatinum Alberto de Bonacossis Ferariensi ex regio concedi munere.
N. glossam Pol.
GLb p. 22 : c-us «margrabstvo», comitis dignitas.
b. godność dostojnika cesarskiego lub papieskiego obdarzonego prawem nominacji notariuszy publicznych i uprawniania dzieci nieślubnych; dignitas magistratus auctoritate imperiali vel apostolica constituti, cui notarios publicos creandi puerosque spurios legitimis coaequandi ius competebat
StPPP VII p. 513 (a. 1486) : Andreas Rosa de Borzyschowicze prepositus Lanciciensis et canonicus Cracouiensis, sacre cesaree maiestatis comes palatinus, de cuius c-us autentico sufficienter in actis prioribus constitit etc.
Cf. COMES V.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)