- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- H.
- Ha.
- N.
I.
chwalić, wysławiać, wielbić; laudibus efferre, praedicare, divulgare.
II.
uświetniać obecnością, uroczyście obchodzić, urządzać; frequentia ornare, festive agere, v. gr.
baptismalia (
AKapSąd III
p. 357, a. 1470)
, nuptias (
PEREGR.
fol. 77a
;
;cf.
tamen
infra 298,20
sq.
),
funus, obsequium, sepulturam (
CodSil(M)
p. 154
,
a. 1189
et passim), convivium, libationem sim.
(
KodKWil
p. 625, a. 1502),
praec.
tamen festum.
N. locut.
sub duplici
(sc.
ritu) :
AGZ XVIII p. 34 (a. 1391) : pro festo sancti Francisci sub duplici c-ndo.
N. glossam Pol.
ArLit III p. 106 (a. 1450) : c-verunt et octavas eius dedicaverunt «uczczyli».
Praec.
α.
uroczyście zatwierdzić; sollemniter constituere, ratum facere
KodTyn p. 118 (a. 1354) : gades publice et sollemniter ... inter eorum hereditates c-ntes.
CodVit p. 230 (a. 1412) : debebunt ... terram ... obtentam ... inter se dividere et per ... terminos infrascriptos distingvere et c-re tali modo (cf. Dogiel I p. 47, DŁUG. Hist. IV p. 137).
DyplŻyd p. 19 (a. 1453) : Iudeorum statuta et privilegia ... duximus c-ndum.
β.
abs.
świętować; otium agere, vacare
APozn II p. 383 (a. 1499) : si quis sociorum ... c-ret sua propria et frivola voluntate et laborare nollet, luet poenam.
Et paulo infra: socius laborabit pro illis expensis, quas sibi dabat magister tunc, dum ipse c-bit.
γ.
viam
często chodzić jakąś drogą;
i. q. frequentare.
III.
eccl.
1.
missam officium divinum, divina
odprawiać obrzędy liturgiczne; sacra administrare
KodWp I p. 34 (saec. XII exeunte) : in ea ecclesia officium Divinum ... c-etur.
StSyn III p. 18 (a. 1320) : nullus... presbiter missam audeat c-re, nisi etc.Ita passim; cf. Th. III 743,75 sqq.
Syn.
complere (
KodWp III
p. 590, a. 1387).
Simili sensu
abs.
ArHist V p. 226 (saec. XIV) : qui sacerdotes longo tempore obmiserint c-re.
AKapSąd II p. 17 (a. 1415) : plebanus interrogatus, an sepe c-vit, respondit etc.Ita saepissime.
N. glossam Pol.
AGZ XV p. 399 (a. 1500) : sacerdotem admittere ad ... ecclesiam Rutenicalem ... c-re alias «szlu szycz».
N. constr.
a.
sq.
ad :
DŁUG. Hist. I p. 197 : cum papa ... ad ecclesiam Sanctae Crucis ... c-ret.
PAUL. CR. p. 50, v. 269 : dum ... praesul sacras c-ret ad aras.b. sq. circa :
DŁUG. LibBen I p. 251 : omnibus ... sacerdotibus ... circa altare ... c-re volentibus.c. sq. in c. abl.
KodMp II p. 118 (a. 1262) : habendi altare portatile ac in eo libere c-ndi ... facultatem.
StPPP V p. XXIX (a. 1420) : in Viaticis fractis non c-etis.d. sq. pro :
ArPrawn V p. 462 (saec. XV) : c-ndo pro anima defuncti.Praeter missam refertur ad horas B. V. Mariae ( AGZ V p. 189, a. 1456 et saepius), sacros ordines ( *KodMp II p. 42, a. 1229 et saepius), commendationem animae alicuius ( CodSil(M) p. 18 , a. 1071) , orationem ( ZABOR. Coelib. p. 5 ) , immo ad sermonem ( KodUJ IV p. 70, a. 1517) et vicariam ( PommUrk VII p. 343, a. 1330 : centum marcas ad vicariam colloco in ecclesia sancti Spiritus c-ndam).
N.
sacrificia
gentilium
(
DŁUG. Hist. I
p. 46
:
sacrificio c-to... plurimis iugulatis hostiis).
2.
ieiunium, abstinentiam
zachowywać post;
i. q. observare
MARTIN. OP. Chr. p. 234 : papa constituit sabbatho ieiunium c-ri.
Id. Marg. fol. 81a : quadragesimam abstinentie bene c-amus, cum bene viuimus.Ita saepius. Cf. Th. III 746,9 sqq.
Item
indulgentiam (
DŁUG. Hist. IV
p. 124
)
.
IV.
Ad vim verbi agere proxime accedere videtur
(cf. Th. III 745,63 sqq.)
1.
sprawować (sąd, kapitułę), odbywać (zgromadzenie), urządzać (wyprawę wojenną), uprawiać (handel) a. iudicium (
KodMp III
p. 17, a. 1336
;
ib. IV
p. 5, a. 1386
et saepissime;
cf.
Th. III 745,72 sqq.). Simili sensu
ius (
Visit.
p. 426, a. 1512)
, terminum (
KodWp III
p. 38, a. 1355
et passim),curiam (
*PommUrk I
p. 20, a. 1150
et saepius). b. capitulum (
KodKKr II
p. 30, a. 1368
et saepius), synodum (
KodMp II
p. 24, a. 1210
et passim), conclave (
DŁUG. Hist. II
p. 440
)
. c. conventum (
KodKKr I
p. 114,
a. 1283
et saepius), colloquium (
KodMp I
p. 17,
a. 1228
et saepius), comitia (
DŁUG. Hist. III
p. 590
;
;id. Op.
p. 396
), diaetam (
*KodMp IV
p. 416, a. 1443
et saepius),parlamentum (
KodWp V
p. 433, a. 1426
;
DŁUG. Hist. IV
p. 156
)
, disputationem (
CodEp III
p. 579, a. 1451)
. d. expeditionem bellicam (
KodMp IV
p. 483, a. 1488)
, rebellionem (
DŁUG. Hist. I
p. 423
)
. e. commercium (
SSrSil XVII
p. 36, a. 1506)
, mercatum (
LhnUrk II
p. 607, a. 1457
; cf.
Somm. I
p. 808
)
.
Item
forum (
DokSul
p. 361, a. 1388
et saepius),
nundinas (
KodWp III
p. 26, a. 1353).
2.
dokonać jakiegoś aktu prawnego; iure peragere
a. actiones
(
KodMaz(L)
p. 17, a. 1253)
, factum (
KodPol I
p. 41, a. 1236)
, acta iuramentorum et homagii
(
DŁUG. Hist. IV
p. 78
),
ordinationem (
Pomm
Urk III
p. 445, a. 1277)
. b. concordiam (
ArPrawn X
p. 249, a. 1408
et saepius),
foedus (unionem foederis :
Lites II
p. 57, a. 1412
et saepius),
consummationem pacis (
DŁUG. Hist. V
p. 412
)
,
compromissum
(
ib.
p. 195
), reconciliationem
(
ib. III
p. 499
). c. compositionem (
CodSil IV
p. 138, a. 1336)
, contractum (
PommUrk II
p. 336,
a. 1277
et saepius),
stipulationem (
LhnUrk I
p. 146, a. 1337)
, tractatum (
AUnii
p. 67, a. 1413)
,
commutationem (
KodMaz(K)
p. 498, a. 1242
et passim),
donationem (
LeubUrk
p. 87, a. 1224
et passim),
divisionem (
KodMaz(K)
p. 158, a. 1207
et saepissime;
cf.
Th.
III 746,24 sqq.),
resignationem (
DŁUG. LibBen I
p. 436
)
, transactionem
(
KodKKr I
p. 18, a. 1224)
, venditionem et emptionem (
KodWp III
p. 138, a. 1359
et saepius).
d. electionem (
AntConst
p. 26, a. 1248
et saepius),
postulationem (
DŁUG. Hist. IV
p. 126
)
, adoptionem alicuius (
KADŁUB.
p. 39
)
. e. matrimonium, coniugium, nuptias
zawrzeć małżeństwo;
i. q. coniungere (
Lites II
p. 259, a. 1288
et saepius).
Item
divortium (
PommUrk VII
p. 425, a. 1328
et saepissime). Adduntur
adv. sollemniter (
KodMaz(L)
p. 17, a. 1253)
, rite et rationabiliter (
KodPol I
p. 41, a. 1236
;
KodWp III
p. 176, a. 1361),
vel
locut.
adv. legitimis actibus (
KodTyn
p. 42, a. 1242).
Syn.
excipere, firmare (
KodUJ II
p. 167, a. 1456).
3.
podjąć (rozważenie czegoś), wprowadzić (różnicę), złożyć (podziękowanie, obietnicę) deliberationem (
KodWp II
p. 2,
a. 1288)
, discrimen (
DŁUG. Hist. V
p. 161
)
, gratiarum actionem (
DŁUG. Hist. I
p. 283
et saepius
ib.
),promissionem (
KodWp III
p. 141,
a. 1359).
4.
locut.
α.
amplexum
wymienić uścisk;
dare, iungere
DŁUG. Hist. IV p. 145 : amplexibus in magna charitate ... c-tis ... discessionem faciunt.β. digestionem trawić; digerere, coquere
StSyn III p. 19 (a. 1320) : nullus sacerdos nisi in nocte dormierit et digestio sit c-ta, c-re praesumat.Cf. Th. III 746,33. γ. sequestrum cum aliqua re wziąć rozbrat; aliquid repudiare
DŁUG. Op. p. 24 : divinitate ... neglecta ... et humana reverentia repudiata ... Boleslaus c-vit cum utraque sequestrum.δ. victoriam odnieść zwycięstwo; vincere
CALLIM. Rhet. p. 135 : qualis murorum status victoriam faciat c-ri.ε. intrans. receptui dać znak do odwrotu; i. q. canere
Tom. X p. 60 (a. 1528) : infra duas hebdomadas receptui ab hoc conventu c-bimus vaditque deinceps mtas r. in Lithuaniam.