Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CALUMNIA

Gramatyka
  • Formycalumnia, calomnia, calumia, calumpnia, calunpnia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. iur. falsa ac perversa accusatio, fraus in iure, dolus.
    • α. + iurare de calumnia iuramento confirmare se bona fide accusationem intendere.
    • β. + in calumniam testimonium ducere falsum testimonium proferre
    • α. + livor calumniae novercatur
    • β.
    • γ.
    • δ. + per calumniam dolo
  • II. falsa criminatio.
  • III. incommodum, mo lestia, iniuria

Pełne hasło

CALUMNIA, -ae f. scr. calomnia,,calumia,, calumpnia,,calunpnia
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • N.
I. iur. t.t. kłamliwe oskarżenie, wybieg prawny, szykana; falsa ac perversa accusatio, fraus in iure, dolus.
N. glossam Pol.
TPaw IV p. 57 (a. 1398) : super me c-am ponis, hoc totum «potwarzo» procedis super me.
Syn.
falsitas ( StPPP III p. 212, a. 1532) , impetitio ( KsgŁawKr p. 93, a. 1373) , lis ( *PreussUB I 2, p. 522, a. 1304) , malitia ( *Dogiel IV p. 44, a. 1322).
Opp.
iustitia ( VSt p. 379 ; DŁUG. Op. p. 45 ). ;
N. formulas iur.
α. iurare de calumnia zaprzysiąc dobrą wiarę w składaniu oskarżenia; iuramento confirmare se bona fide accusationem intendere.
Additur
vitanda ( ZabDziej II p. 23, a. 1482 : iuraverunt de c-a vitanda).
Item
iuramentum de calumnia ( *Dogiel IV p. 44, a. 1322 : juramentum de c-a seu malitia ac de veritate dicenda. Cf. *Lites I p. 93, a. 1339) , super calumnia ( StPPP II p. 124, a. 1401) , calumniae ( KodKKr I p. 177, a. 1325 et saepius).
β. in calumniam testimonium ducere składać oszczercze zeznania; falsum testimonium proferre
StPPP IΧ p. 161 (a. 1495) : iurauit, vt... non in c-am et non in dampnum ducere debet testimonium.
N. iuncturas
calumniae livor ( KodMp II p. 135, a. 1275), scrupulus ( ib. p. 76, a. 1245 et saepius), strepitus ( KodMp II p. 84, a. 1251).
N. locut.
α. livor calumniae novercatur ( KodMp II p. 135, a. 1275 : liuor edax c-e ... noticie rerum nouercatur gestarum. Cf. KodWp I p. 75, a. 1281 ; ib. II p. 13, a. 1288).
β. calumniam facere ( JAC. PAR. Serm. fol. 87a ) , inducere ( FormJ p. 98 ) , inferre ( DŁUG. Op. p. 34, cf. Th. III 186,80), (im)ponere super aliquem ( TPaw IV p. 57, a. 1398 ; AGZ XVIII p. 444, a. 1502) , apponere ( SamlUB p. 124, a. 1310) , obicere ( ArPrawn V p. 65, a. 1454) , innovare in aliquem ( Tom. III p. 242, a. 1514) , struere alicui ( ib. VIII p. 140 , a. 1526, cf. Th. III 187,17).
Item
aliquem calumnia afficere ( ArPrawn VII p. 256, a. 1566) .
Opp.
calumniam pati ( KodMaz(K) p. 562, a. 1247 et saepius), habere ( KodMp II p. 255, a. 1324) , calumniae succumbere ( PP II p. 52, a. 1450) .
γ. calumniam acceptare ( PommUB p. 219, a. 1274) , sensum iuris ad calumniam pertrahere et retorquere ( DŁUG. Hist. III p. 225 ).
Opp.
calumniam componere ( SSrSil I p. 97, a. 1482) , decidere ( KodMp II p. 211, a. 1307) , resecare ( DŁUG. Hist. II p. 105 ) , materiam calumniae excludere ( PreussUB I 2, p. 522, a. 1304) , calumniae ianuam praecludere ( KodMp I p. 24, a. 1235 ; ib. II p. 101, a. 1255).
δ. per calumniam podstępnie; dolo
Inst. p. 103 : homini derisionis causa per c-am interroganti, numquid homo male agens Deum lateret... respondit philosophus etc.
II. oszczerstwo, potwarz, zniesławienie; falsa criminatio.
N. glossam Pol.
AGZ XVIII p. 514 (a. 1492) : infamatus ... de c-a alias «o podvarz».
GLcerv p. 481 : c-a, malitiosa et mendax infamatio «potwarz, fałszywe osławienie».
Cf. GLp p. 108 .
Item sensu latiore:
zarzut; reprehensio
MARTIN. OP. Marg. fol. 12b : vestis, quae ... propter ... venustatem accipitur, elationis habet c-am.
ALBERT. p. 129 : verum ratione aequationis solaris tempore coniunctionis aut oppositionis mediae poterit praedicta regula modicam pati c-am.
Constr. ad
I—II: a. abs. b. sq. gen. subiectivo. c. sq. gen. obiectivo
SSrSil I p. 97 (a. 1482) : c-e pauperum et iniqua judicia sunt suborta.
d. sq. gen. explicativo, v. gr. elationis ( MARTIN. OP. Marg. fol. 12b, cf. supra 40 ) praeiudicii ( CodVit p. 453, a. 1419). d. sq. circa :
StPPP VIII p. 159 (a. 1385) : c-a circa iusticiarium.
e. sq. pro:
ib. p. 39 (a. 1381) : testimonium super c-am pro incendio domus.
f. sq. enuntiato obiectivo
AGZ XVIII p. 444 (a. 1502) : imposuisti super eum c-am, quod tibi faceret... violenciam.
III. szkoda, strata, krzywda; incommodum, mo lestia, iniuria
PommUrk III p. 413 (a. 1300) : facta voluntaria ... ne ... obliuionis perpetue c-am sorciantur.
KomKadł p. 404 : Mieszko ... suos regnicolas multis c-ijs spoliauit, inhumaniterque oppressit.
Cf. Th. III 188,76 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)