Ogólne
Pełne hasło
Więcej

BINUS

Gramatyka
  • Formybinus, binum, binum, bina
  • Etymologia sg. et pl. promiscue usurpatur
  • Odmiana -a, -um -i -i -ae
  • Część mowyprzymiotnik
  • Rodzajnijakinijakiżeński
Znaczenia
  • I. duo unicuique, duo in unumquemque.
  • II. duplex. Pl. dwaj; duo.
    • α. + crux binis lineis transversis
    • β. + pannus i. q. bilix sive duplex
    • γ. + rex duorum populorum
    • δ. operis in fodina faciendi tempus bis longum
  • III. ambo, uterque.
  • IV. + KodPol qui bis repetitur, qui semel atque iterum fit
  • V. bis tantus (praec. de multa)
  • VI. secundus?

Pełne hasło

BINUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • A.
(sg. et pl. promiscue usurpatur) [indecl.
AKapSąd III p. 145 (a. 1510) : in Smolino binum.]
I. po dwóch; duo unicuique, duo in unumquemque.
N. locut.
bini et (ac) bini po dwóch, parami; bini simul, iuxta compositi
JANKO p. 646 : ibant ceroferarii ... lumina accensa ... b-i et b-i... portantes.
CodEp I 1, p. 134 (a. 1442) : reliquos b-os et b-os ligatis post tergum manibus ... ire mandavit.
DŁUG. LibBen I p. 270 : missae celebrentur singulis diebus ... a b-is et b-is psalteristis.
Ita saepius.
II. podwójny; duplex. Pl. dwaj; duo.
N. locut.
in bino w dwu miejscach; duobus locis
StPPP II p. 262 (a. 1421) : persagittauerunt sibi in b-o manicam.
N.
α. crux krzyż podwójnie przekreślony; binis lineis transversis
RHist IX p. 249 (a. 1396) : ex una ... parte monetae aquilam et ex altera ... crucem b-am imprimendo.
β. pannus podwójnie tkane sukno; i. q. bilix sive duplex
ZabDziej III p. 144 (a. 1491) : barchanum et pannum b-um.
Cf. Tom. VIII p. 165 (a. 1526) .
γ. rex król dwóch narodów; duorum populorum
WAPOW. Chr. p. 84 : Ludovicus Ungariae et Bohemiae rex b-us (ed. bimus),
δ. abs. binum,, -i n. dwie szychty w kopalni; operis in fodina faciendi tempus bis longum
IusMet p. 161 (a.1475) : de b-is unum fertonem, quod estunius diei et ... noctis.
III. obaj, jeden i drugi; ambo, uterque.
N. de duobus vicis idem nomen gerentibus
Lites II p. 220 (a. 1312) : Ianowo ... b-um videlicet magnum et parvum.
KodMp III p. 35 (a. 1339) : villas predictas Rzepino b-um, Zyrniki et Sczybrza abbas ... valeat possidere.
KodWp III p. 70 (a. 1357) : ecclesiae conferimus villam Decanovice, b-um Pisczino ..., Cyrnelino b-um, maius et minus.
AKapSąd III p. 145 cf. sq.
IV. dwukrotny, dwa razy zachodzący; qui bis repetitur, qui semel atque iterum fit KodPol
p. 245 (a. 1377) : concedimus ... Swatoslao ... b-um annuale forum quolibet anno ... celebrandum.
StPPP III p. 39 (a. 1532) : in b-is iudiciis particularibus ... pro quartalibus Cinerum et Pentecostes singulis annis celebrari solitis.
Praec. in locut.
bina vice dwukrotnie; bis
KodKKr II p. 91 (a. 1382) : vicarij b-a vice ... vigilias et missas ... celebrent.
KsgGrWp I p. 189 (a. 1394) : clamavit in foro b-a vice.
Ita saepius.
Item pl.
KsgKaz p. 495 (a. 1400) : Rosinstam illuminavit ... b-is vicibus.
V. dwukrotnie większy (zwł. o grzywnie sądowej); bis tantus (praec. de multa)
KodWp III p. 23 (a. 1352) : adiudicavimus predictis heredibus ... b-am poenam, que vulgariter dicitur «panenadczescze» (cf. KodMp III p. 86).
TPaw III p. 108 (a. 1389) : si quis ipsorum non exsoluet ad diem predictam, pecuniam b-am quemque tangentem tenebitur.
KsgMaz I p. 8 (a. 1401) : Maczey ... mansit cum uxore b-a «nestane».
Simili sensu abs.
binum,, -i n. vel bina,, -ae f. (sc. poena)
StPPP VIII p. 38 (a. 1381) : Andreas... contra Gneuconem ... pro b-o XV, quia sibi non soluit.
Ib. p. 42 (a. 1381) : Mathias ... b-um VI marcas contra Vitoslaum.
TPaw III p. 250 (a. 1393) : Johannes ... ruit ... b-am duas marcas contra Wlodimirum.
Ita saepius.
VI. singulare: drugi? secundus?
StPPP IX p. 26 (a. 1424) : prorogauerunt terminum b-um cum Borsza.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)