Ogólne
Pełne hasło
Więcej

BAIULUS

Gramatyka
  • Formybaiulus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. onerum gerulus.
      • α. + honoris
      • β. + perditionis
      • γ. + traditionis
    • 2. + litterarum tabellarius
    • 3. nuntius
    • 4. servus, famulus
    • 5. regis vel principis magistratus potestate iudicandi praeditus
    • 6. custos,tutor
  • II. sarcina, sacculus viatorius

Pełne hasło

BAIULUS, -i m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • N.
[ generis n.? AKapSąd II p. 844 (a. 1525) : portantes ... baiula magna.]
I. de hominibus
1. tragarz; onerum gerulus.
N. in
imagine
α. honoris :
CIOŁ. Carm. p. 66 : viri honoris b-i.
β. perditionis
*CodSil V p. 285 (a. 1340) : presbiteros perpetue malediccionis alumpnos, perditionis ... b-os.
γ. traditionis :
PreussUB I 1, p. 155 (a. 1248) : huius traditionis procurator et b-us ... detentus ... omnia recognovit (cf. PommUB p. 102; CodPom p. 808).
2. litterarum doręczyciel listu; tabellarius
CodEp I 1, p. 83 (a. 1437) : iste litterarum verarum b-us.
Ib. III p. 573 (a. 1449) : cum ipsarum litterarum b-us et nuntius tentus asseritur.
Tom. XII p. 397 (a. 1530) : puerum praesentium b-um istuc mitto.
Cf. Th. II 1687,29 sq.
Inde
3. zwiastun; nuntius
*Dogiel V p. 5 (a. 1213) : episcopo et aliis b-is Verbi Dei.
*SSrSil II p. 122 (a. 1267) : ingressus est ad beatam Hedvigem ... doloris b-us ... vultu ... demisso.
MARTIN. OP. Serm. fol. 162b : conceptio s. Ioannis fit miraculosa ... quia Gabriel eius b-us fuit.
4. sługa pomocnik; servus, famulus
MARTIN. OP. Serm. fol. 238a : non ... b-i, sed ipse pater eum ad suspendium ducebat.
RachWaw p. 348 (a. 1544) : b-i vel adiuvantes alias «pomoczniczy» ... omnia servitia et onera ... subeuntes.
5. urzędnik monarszy wyposażony we władzę sądowniczą; regis vel principis magistratus potestate iudicandi praeditus
*KodWp II p. 388 (a. 1325) : duces ... barones ... castrorum, villarum ... iudices, b-i, officiales ... occuparunt ... ecclesias ... villas ... et bona ad ... conventum ... spectantia.
Cf. *Theiner I p. 224 (a. 1325), *KodTyn p. 354 (a. 1453). Cf. BAILIUS BAILIVUS.
6. opiekun; custos,tutor
AH XXXVII p. 192 (saec. XV) : Christi Matris b-us (de s. Ioanne Evangelista ).
II. de rebus: tłumok, tabołek; sarcina, sacculus viatorius
RachJag p. 190 (a. 1394) : pro vina panni ad parandum b-um eidem duci.
KodKrak p. 145 (a. 1403) : cum ... omnibus ... curribus, velisijs et b-is.
N. syn.
ARect II p. 133 (a. 1546) : cum b-o seu pondere nempe plumatica ... repleto.
N. glossam Pol.
AGZ XV p. 36 (a. 1498) : cum b-o alias «z thlumoki».
Cf. CracArt V p. 72 (a. 1510) ; ib. p. 471 (a. 1548). ;
Constr.
a. sq. gen.
RachDw I p. 199 (a. 1545) : pro b-o vestium.
b. sq. ad
ib. p. 239 (a. 1547) : b-us ad loricam.
c. sq. pro:
CracArt V p. 431 (a. 1543) : b-us cum plumaticis pro itinere.
RachDw I p. 199 (a. 1545) : b-os pro lectisterniis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)