Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AURA

Gramatyka
  • Formyaura
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. venti flamen, aer leviter spirans.
      • α. tempestas aerea
      • β. + humane laudis
    • 2.
      • a. aer.
        • α. + aurae committere nihili facere, aspernari
        • β. + in auras saevire i. q. frustra, incassum
        • γ. + aura vitali frui (fungi) vivere.
        • δ. + auram quietis captare vitam otiosam securamque agere
      • b. aer, caelum
    • 3. lumen, claritas.
    • 4. vapor, humor.
  • II. transl.
    • 1. favor, gratia, benevolentia.
    • 2. libido, studium

Pełne hasło

AURA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • A.
I. propr.
1. podmuch, powiew; venti flamen, aer leviter spirans.
N.
α. wichura; tempestas aerea
ArHist XI p. 497 (a. 1462) : pro clavis tegendis cameram penes stubam, nam a-a ipsam rumperat.
β. in imagine humane laudis :
DŁUG. Op. p. 222 : Cunegundis a-am humanae laudis proculcabat.
Item
gratiae ( CRIC. p. 42, v. 24 ).
2.
a. powietrze; aer.
N. locut.
α. aurae committere lekceważyć; nihili facere, aspernari
Tom. VII p. 373 (a. 1525) : quidquid ... a communitate ... postulatum est, id semper pilo levius existimatum est et tenui a-e commissum.
β. in auras saevire okazywać próżną złość; i. q. frustra, incassum
Tom. VII p. 317 (a. 1525) : si Moscus furere ceperit et in a-as sevire.
γ. aura vitali frui (fungi) żyć; vivere.
Simili sensu
salubrem auram capere ( CracImpr p. 312, a. 1576).
δ. auram quietis captare pędzić spokojny żywot; vitam otiosam securamque agere
KADŁUB. p. 173 : sub ... Kasimiri umbra nos a-am quietis captare convenit.
b. pogoda, klimat; aer, caelum
MARTIN. OP. Chr. p. 86 : quum ... Cymbri Italiam intrassent ibique ... diu blandioribus a-is ... emollirentur.
CodEp III p. 59 (a. 1452) : tempus tamen presens humidum et variabile a-e qualificatum inclemencia.
Ztschr. IV p. 119 (a. 1460) : mensis Martius stetit in optima a-a.
DŁUG. Hist. IV p. 319 : die eodem, qui mitem et placidam a-am dabat.
N.
turbida burza; tempestas
MPH V p. 858 (a. 1500) : a-a protunc multum turbida, sed subito ... serenata.
Simili sensu
levata :
ArLit III p. 35 (a. 1447) : ordo contra a-am leuatam et contra aereas tempestates, benedictio nauis, benedictio gemmarum.
c. (saec. demum XV) pestifera (
cf. Th. II 1478,41), mala, infecta sim.: zaraza; pestis
AKapSąd I p. 110 (a. 1464) : canonici ... ad eundem locum propter a-am pestilencialem, que tunc vigebat in loco et civitate Poznaniensi ... congregati.
StPPP II p. 708 (a. 1465) : termini non sunt continuati propter inficiendam a-am.
AGZ XV p. 449 (a. 1467) : hos terminos domini iudex et subiudex ... propter a-am pestiferam protunc Leopoli gravissime vigentem posuerunt ad duas septimanas post f(estum) Circumcisionis Domini.
Eodem sensu abs.
AKap Sąd I p. 553 (a. 1495) : si ipsa a-a plus grassabitur, extunc habebunt presenciam iuxta consuetudinem diu observatam.
3. światłość, blask; lumen, claritas.
4. para wodna, wilgoć; vapor, humor.
II. transl.
1. względy, życzliwość; favor, gratia, benevolentia.
Syn.
benevolentia ( *Tom. XIV p. 625, a. 1532).
2. zachcianka, nastrój; libido, studium
DŁUG. Hist. II p. 140 : vulgares animos facile a-a frangi et averti.
Ib. III p. 69 : infame turpeque sibi putaret ad levem civium Cracoviensium a-am Cracoviam venisse.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)