Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AGGER

Gramatyka
  • Formyagger, acger, ager, agerres,
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -is
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęskinijaki
Znaczenia
  • a.
    • α.
    • β.
  • b. gen. acc. sg. acc. pl.+ aggeri: aggerum: aggeros:
  • I.
    • 1. terra in vallum aggesta.
      • α. + continuus vallum quo limites signantur
      • β. + viae media pars viae lapidibus strata.
    • 2. milit. munimen, propugnaculum.
  • II. structura qua aquae decursus prohibetur
  • III.
    • 1. fovea, fossa
    • 2. rivus quo aqua ad molendini rotam movendam ducitur

Pełne hasło

AGGER s. ACGER s. AGER s. AGERRES, -is m.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
[
a. de genere
α. f.
TPaw III p. 100 (a. 1388) : ista agerres.
KsgCzer p. 273 (a. 1423) : aggerem novam ... et antiquam.
β. n.
*PommUB p.496 (a. 1297) : usque ad agger, quod «tham» dicitur.
KodPol III p. 320 (a. 1378) : ad reformandum idem agger.
TPaw III p. 573 (a. 1399) : istud agger.
b. de declinatione: gen. sg. aggeri:
PomnLw III p. 13 (a. 1414) : laboratoribus aggeri molendini.
acc. sg. aggerum:
KodMaz(L) p. 90 (a. 1378) : usque ad aggerum.
acc. pl. aggeros:
AGZ XIII p. 39 (a. 1437) : per aggeros piscinarum, aggera:
KodWp III p. 193 (a. 1362) : qui habent ... aggera ... in ... flumine.]
I.
1. nasyp, wał; terra in vallum aggesta.
N. glossam Pol.
Tom. VIII p. 123 (a. 1526) : a-es qui «valli» vulgo nuncupantur.
N.
α. continuus et abs. nasyp służący do wyznaczenia granicy; vallum quo limites signantur
DŁUG. LibBen I p. 79 : pro limitibus habentur a-es continui alias «ugyasdy».
Cf. ib. p. 212 .
β. viae droga bita; media pars viae lapidibus strata.
2. milit. szaniec, barykada; munimen, propugnaculum.
II. grobla, tama, upust; structura qua aquae decursus prohibetur (etiam addito piscinae: ArPrawn X p. 232, a. 1408 et saepius).
Syn.
obstaculum ( Lites II p. 211, a. 1312 ; KodWp III p. 193, a. 1362 ; AGZ XIX p. 298, a. 1481 ; ZabDziej II p. 230, a. 1485 ; Biecz p. 58, a. 1530) ; ; ripa (( ArPrawn VIII p. 79, a. 1398 ; ib. X p. 277, a. 1409). ;
N. glossas Pol.
StPPP VIII p. 980 (a. 1400) : a-em wlgariter dictum «iaz»
(item ArPrawn VIII p. 79, a. 1398 ; ZapSądWp I p. 119, a. 1403 ;
AGZ XIII p. 427, a. 1464 ; APozn I p. 392, a. 1465 ; AGZ XVIII p. 124, a. 1476 ; KsgPozn p. 388, a. 1494 ; AGZ XVII p. 344, a. 1497 ; Visit. p. 573, a. 1554). TPaw III p. 100 (a. 1388) ;: ista a-es seu «groba»
(item AKap Sąd II p. 40, a. 1418 ; TPaw VII p. 118, a. 1419 ; AGZ XV p. 105, a. 1470 ;
GLb p. 4). DŁUG. Hist. V p. 257 : ad a-em qui «tama» vocatur (cf. ArPrawn VI p. 45, a. 1521).
RachJag p. 555 (a. 1420) : pro reparacione a-is wlgariter «vpusta».
AGZ XIX p. 298 (a. 1481) : a-em alias «zawyrem».
III.
1. rów, fosa; fovea, fossa
MPH VI p. 520 (saec. XV) : mortuum ... in a-e iacentem.
RFil XXXIII p. 183 (saec. XV) : fecerunt tres a-es wr. (i. e. vulgariter ) «przecopi» et super a-es fecerunt vallum.
ARect II p. 144 (a. 1548) : xenodochii Sancti Sebastiani in vallo seu insula a-is.
2. kanał doprowadzający lub odprowadzający wodę w młynie tzw. podgródka; rivus quo aqua ad molendini rotam movendam ducitur
AGZ VII p. 130 (a. 1473) : in a-e ... molendinari alias «na pogrodkach» dicti molendini.
StPPP XII p. 468 (a. 1531) : a-es molendini, quod «pangrantki» vocant.
Ib. p. 495 (a. 1534) : pontem super a-bus hoc est «nad podgrodkamy»... facere ... teneatur.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)