Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ARBOR

Gramatyka
  • Formyarbor
  • Etymologia certe ex Pol. 'drzewo3n.
  • Odmiana -is
  • Część mowyrzeczownikrzeczownikrzeczownik
  • Rodzajżeńskimęskinijaki
Znaczenia
  • propr. propr. drzewo
    • β. + apum barć
    • γ. + granicialis IusPol distinctivadrzewo graniczne (między posiadłościami)
    • δ. + trabalis drzewo zdatne na budulec
    • I. drzewo genealogicznehipokrytaspowiedź tzw. drzewo Porfiriusza,rysunek obrazujący wzajemny stosunek pojęć takich jak rodzaj, gatunek itp. belka, kłoda,drzewo budulcowe
      • 2. maszt
      • 3. zapora na rzece

Pełne hasło

ARBOR, -is f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
BJ.
  • A.
J [generis m.
StPPP VIII p. 281 (a. 1388) : unum I 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 * 55 arborem.
KodMp IV p. 92 (a. 1404) : ad arborem quercinum.
StPPP VIII p. 270 (a. 1388) : arbores fructuosi succisi.
Cf. Th. /7 4/9, 61 sqq. et ALL II p. 379 . generis n.
(certe ex Pol. 'drzewo3n.)
KodMp IV p. 188 (a. 1421) : penes arborem, quod vocatur «wansz».
KodPol II p. 710 (a. 1349) : excidere omnia arbora (cf.
StPPP VIII p. 799, a. 1400). AGZ XIII p. 119 (a. 1442) : sunt surrepta ... sex arbora apum.
KodMp IV p. 333 (a. 1439) : arbora de ... syluis... denegare.
AGZ XV p. 152 (a. 1473) : ratione arborum, que non duxit.
KsgLub p. 134 (a. 1546) : quae arbora... dixit se vidisse. Dubia
KsgLub p. 133 (a. 1546) : in uno arbore betulinario.
StPPP VIII p. 476 (a. 1398) : arborum fructiferorum.] I. A.
propr. drzewo; planta procera trunco ramisque lignosis.
N. locut. abundantem
borra (i.e. silva) arborum :
StPPP VIII p. 871 (a. 1400) : pro excisione borre a-um. Species definiuntur a. adiectivo v. gr. alnina (
KsgLub p. 134, a. 1546) , pinatica ( DŁUG. Op. p. 526 ) , pomorea ( StPPP II p. 125, a. 1401) . b.gen. explicativo v. gr. pomorum, pirarum ( StPPP VIII p. 407, a. 1397 et saepius); pini ( CodVit p. 667, a. 1423).
N.
corticum brzoza; betulla
StPPP VI p. 347 (a. 1527) : in a-bus corticum alias «brzozowych». c. subst. apposito v. gr. quercus, salix, pinus.
N. a.
fructuosa drzewo owocowe; i. q. fructifera ( StPPP VIII p. 270, a. 1388).
Item
nobilis :
DŁUG. LibBen III p. 119 : pomerium ... a-bus consatum nobilibus. Opp. communis (
StPPP VIII p. 476, a. 1398 ; ib. p. 976, a. 1400).
β. apum barć; qua apiarium continetur AGZ XIII p. 119 cf. Simili sensu cum apibus ( ArPrawn V p. 75, a. 1474) , ubi sunt apes ( DokSul p. 349, a. 1353), item mellifica ( StPPP VIII p. 623, a. 1398) , dolata ( KodMp III p. 204, a. 1367).
γ. granicialis drzewo graniczne (między posiadłościami); qua fines bonorum designantur IusPol
p. 396 (a. 1536) : a-r granicialis inter aliquot hereditates.
Simili sensu distinctiva :
PommUrk V p. 153 (a. 1313) : de prohibicione a-um distinctivarum.
Item locut.
fines per arbores signare :
KodWp I p 33 (saec. XIII) : fines signavimus per acervos, lapides et a-es. PreusUB I 1,
p. 211
( a. 1254) : terminos assignavimus ... per a-es signatas ... ad parvulum stagnum,
δ. trabalis drzewo zdatne na budulec; ex qua tigna confici possunt
ArPrawn VII p. 193 (a. 1566) : singulas a-es trabales aedificio idoneas duodenis... grossis dependet.
Simili sensu
magna: Visit, p. 554 (a. 1539) ; in silva capituli excisae sunt... 12 a-es magnae alias «plawy». s. iuvenis et abs. sadzonka; stirps
ArHist III p. 305 (a. 1411) : ipsi irruerunt violenter ... in pomorium (i. e. pomarium )... et a-es wlgariter «sczeppy» fregerunt (cf.
ZapSądWp I p. 411 ) . I
StPPP II p. 337 (a. 1429) : pro depascasione ... XXXVII a-um alias «scepye».
RachWaw p. 296 (a. 1542) : pro insertis vel a-bus iuvenibus alias «szczepie»,f. in imagine florum pęk kwiatów; i. q. fasciculus
Lites II p. 260 (a. 1413) : sculptus erat... quasi a-r florum in pecia pergameni inpendente. B. transl.
I. drzewo genealogiczne; figura qua propinquitatis vincula illustrantur
DECIUS p. 36 : mihi uisum est ... eam familiam describere, in a-e quoque depictam hic inserere
. 2. eccl. a. foetida
hipokryta; de hypocrytis
RFil XXIV p. 65 (a. 1415) : per a-em fetidam «bess» intelliguntur omnes ypocrite. b. poenitentiae
spowiedź; peccatorum confessio
NIC. BL. Serm. II p. 69 : semel ... in anno ... in Pascha a-em poenitentiae conscendunt. 3. phil. Porphyriana
tzw. drzewo Porfiriusza,rysunek obrazujący wzajemny stosunek pojęć takich jak rodzaj, gatunek itp. ; figura, qua relationes notionum ut genus, species sim. explanantur
GŁOG. Anal. fol. 48a : omnia praedicata superiora in a-e Porphiriana posita actu et intellectu includuntur in suis inferioribus. Id. Hisp.
p. 151 : circa Porphirium et a-is Porphiriane declarationem. I. 1
belka, kłoda,drzewo budulcowe; trabs,tignum.
N. glossas Pol.
KsgMaz II p. 254 (a. 1427) : pro a-bus «clodzina» dictis.
AGZ XIV p. 487 (a. 1456) : pro centum a-bus violenter receptis «czossanego».
N. locut.
arbores colligatae wiązania budynku; ; aedificii structura
StPPP XII p. 446 (a. 1508) : caminatam parvam ... quia situata est super a-bus colligatis alias «na wyanzanyow».
2. maszt; malus
JAC. PAR. Serm. p. 178 : nauicula habet a-em id est malum cum velo erectum in medio positum.
3. zapora na rzece; moles lignea,qua aquae decursus prohibetur
PommUrk IV p. 81 (a. 1303) : facultatem liberam faciendi clausuram sive a-em in fluvio.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)