- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- B.
- A.
- H.
- N.
I.
propr.
1.
pierścień, zwł. sygnet;
circulus aureus vel argenteus in digito portari solitus, praec.
ad obsignandas litteras
sim.
N.
obsignatorius
(
WAPOW.
p. 49
)
; secretus ((
*CodVit
p. 397,
a. 1417)
;
; a-us signeti ((
CracArt V
p. 428, a
1544)
;
;
Piscatoris
pieczęć Rybaka (papieska); sigillum papale (
*CodEp III
p. 44, a.
1450
et saepius).
a.
jako oznaka małżeństwa; signum nuptiarum
AKapSąd II p. 884 (a. 1487) : non fuit subarracio a-orum inter eos neque plura alia verba matrimonium faciencia.
ADAM p. 316 : nullo obstrictus iure nec uxoris fide, pronubo a-o obligatae.Cf. AH X p. 72 ; ib. XLIV p. 114 . ;
b.
jako oznaka godności; signum
dignitatis
KodKKr II p. 70 (a. 1378) : ad ... altare sancte Angnetis ... Andream vicarium ... per ... a-i impositionem ... instituimus.
StSyn IV p. 47 (a. 1420) : interdicimus omnibus clericis portare a-os, nisi sint prelati aut alii, quibus hoc competat ex officio dignitatis.
c.
jako amulet przeciwko chorobom; pro morborum
tutela m.
ae. usurpatus
cf.
NIC. POL.
p. 62
v. 290 sqq.
2.
ogniwo łańcucha; catenae
circulus.
II.
transl.
iur. pozew sądowy
skierowany do osoby uprzywilejowanej,
opatrzony pieczęcią władcy; citatio personae privilegio donatae, principis anulo
obsignata
(ad rem
cf.
A.
Vetulani, Pozew sądowy w
średniowiecznym procesie polskim, Kraków 1925,
RHist LXV p. 22-34) KodPol I p. 57 (a. 1251) : ad presenciam nostram cum a-o nostro scitari debent.
KodMp II p. 102 (a. 1255) : solum coram nobis a-o nostro sunt citandi.
KodKKr I p. 92 (a. 1269) : non nisi coram nobis nostro rite citatus a-o seu sigillo ... conpareat.
Eodem sensu interpretandus est locus
ZabDziej III p. 397 (a. 1495) : quam percussionem et iniuriam extimat ad triginta marcas ... non discedendo ab a-o regali casu, quo dicta mulier, prout desperatur, morietur ex ipsis vulneribus.
2.
regalis
sed multo
saepius
reginalis (reginae)
et
abs.
danina opłacana przez niektóre miasta małopolskie jak
Kraków, Kazimierz, Kleparz, Stradom i in. pierwotnie na pierścień dla
króla lub królowej, później w formie stałej rocznej daniny zwanej
pierścienne; census a quibusdam Minoris
Poloniae civitatibus ut Cracovia,Casimiria, Clepardia, Stradomia
primo pro anulo regi vel
reginae comparando solvi solitus, deinde annuus factus
KsgKaz p. 7 (a. 1369) : tenetur dare civitati annuatim scotos III de domo in qua residet, libero (i. e. praeter ) a-o regali.
Ib. p. 23 (a. 1370) : tenetur pro a-o regali gr. IX.
Ib. p. 155 (a. 1385) : pro pecunia a-i reginalis dedimus III mrc. subprocuratori.Omnino in KsgKaz 20ies, cf. indicem p. 639 ; item
KsgŁawKr p. 145, 146, 212 (a. 1376-1393). KodMp IV p. 435 (a. 1444) : cum censu annuo dicto a-us reginalis de ciuitatibus nostris Cracouiensi, Kazimiriensi, Klepardie, Stradomie et de alijs locis vicinis nobis subiectis solui solito.De Sandomiria cf.
DŁUG. LibBen I p. 371 sq. (praebenda ... de a-o reginali).Porro KodWiel p. 44 (a. 1511).
N.
KsgRachKr II p. 320 (a. 1398) : pro florenis ad a-um presulis.
III.
w znaczeniu niejasnym; sensu
obscuro
AGZ XVIII p. 85 (a. 1468) : recepisti violenter sibi ... duos boves ... medium tercium cumulum siliginis et decem cassulas tritici et unum a-um avene et duas cassulas pisi (nisi leg. cumulum).