Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AGMEN

Gramatyka
  • Formyagmen, acmen
  • Etymologia s. v. a-is coactor
  • Odmiana -inis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. o ludziach: orszak, tłum
    • 2. o zwierzętach: stado
    • 3. abstr.de abstr. mnóstwo, obfitość
  • II.
    • 1. milit. milit. t. t. oddział wojska w marszu
      • α. + extremum (postremum) straż tylna
      • β. + cogere otoczyć strażą
      • α. + citato et torrenti szybko, gwałtownie
      • β. + silenti ukradkiem
    • 2. wojsko w szyku bojowym
    • 3. oddział wojska, zastęp, rota
  • III. + iuramenti rota przysięgi
  • IV. nurt rzeki
  • V. + piscinae grobla?

Pełne hasło

AGMEN s. ACMEN, -inis n.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
(s. v. a-is coactor)
I.
1. o ludziach: orszak, tłum; de hominibus: coetus, caterva.
N.
beata a-a rzesza świętych; de sanctis
KodKrak p. 571 (a. 1450) : altaria sanctorum ... erigantur, vt in eis ... beatorum a-um suffragia implorentur.
Eodem sensu
laeta ( IANIC. p. 41 v. 149).
2. o zwierzętach: stado; de animalibus: grex.
3. de abstr. mnóstwo, obfitość; copia, abundantia linguarum ( WAPOW. Chr. p. 132 ) ; sermonum ( KADŁUB. p. 8 ) ; virtutum ( Dogiel I p. 105, a. 1507 ; Tom. XIII p. 341, a. 1531).
N. locut.
a-a pietatis obfitość pobożnych uczynków; operum pietatis copia
AGZ IV p. 11 (a. 1403) : elemosina ... precellere dinoscitur a-a pietatis.
II.
1. milit. t. t. oddział wojska w marszu; exercitus in ordine ac dispositione itineris.
N.
α. extremum (postremum) straż tylna; extrema exercitus progredientis pars.
β. cogere otoczyć strażą; custodia circumdare.
N. locut.
ingredi a-e
α. citato et torrenti szybko, gwałtownie; festinanter, vehementer ( DŁUG. Hist. I p. 548 ).
β. silenti ukradkiem; furtim.
Eodem sensu ap.
DŁUG. : furtivo et silenti ( Hist. II p. 486 ), silenti et ignoto ( ib. p. 520 ), latenti ( ib. III p. 480 ).
2. wojsko w szyku bojowym; acies
DŁUG. Hist. I p. 328 : in altera parte rarior erat militum numerus in a-e triplici agregatus.
3. oddział wojska, zastęp, rota; militum manus, manipulus, turma.
N.
a-um ordinatio przegląd rot; exercitus lustrum
StPPP VII p. 157 (a. 1498) : versus Lazensko ... ubi assignata erat a-um ordinatio.
Inde perperam
III. iuramenti rota przysięgi; iuris iurandi formula
AGZ XIX p. 533 (a. 1466) : Senko et Ivaschko ... iuraverunt ... ad a-n alias «ku rocze» iuramenti.
IV. nurt rzeki; decursus fluminis.
V. piscinae grobla? agger?
AGZ XV p. 148 (a. 1472) : piscinam suam ... ab a-e eiusdem piscinae usque ad granicies ... vendidit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)