Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ADIUVO

Gramatyka
  • Formyadiuvo, adjuvo, adiuuo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -vi -vavi, -utum
Znaczenia
  • I.
    • 1. + ita (sic) me (nos, mihi Deus a-et (a-at)pomagać komuś, wspierać,popierać kogoś
    • 2. zasilić,wesprzeć, leczyć kogoś
    • 3. przyczynić się do spełnienia czegoś
    • 4. powiększać,podsycać coś
  • II. iur.
    • 1. + aliquem in recursiva, per recursivam, per modum recursivae świadczyć na czyjąś korzyść (o świadectwie ksiąg sądowych, tzw.«wstecz»)
    • 2. + ius complementum iustitiae wymierzyć sprawiedliwość

Pełne hasło

AD-IUVO s. ADJUVO s. ADIUUO, -are, -vi s. -vavi, -utum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • A.
[2. sg. ind. praes. act. adiuvis
ModlWW p. 29 : fidelibus tuis ... adheres ... eos adiuuis et defendis;
3. sg. coni. praes. act. adiuveat
AGZ XII p. 113 (a. 1443) : ita eos Deus adiuveat;
3. pl. coni. plp. adiuti fuissent = adiuvissent
*BreslUB p. 172 (a. 1355) : qui sibi adiuti fuissent contra Tartaros.]
I.
1. pomagać komuś, wspierać,popierać kogoś; alicui opem ferre, auxilio esse, favere. Saepe in iuramento: ita (sic) me (nos, mihi etc.) Deus a-et (a-at)
StPPP VIII p. 28 (a. 1381) : sic nos Deus a-at et sancta crux, quod non etc.
AKapSąd II p. 165 (a. 1449) : sic me Deus a-et et sancta Dei Evangelia.
Constr. :
a. aliquem (aliqua re).
b. alicui
TPaw IV p. 56 (a. 1398) : sic mihi Deus a-at et (ed. adiuvatet) sancta crux. ArPrawn X
p. 331
( a. 1411) : ita sibi Deus a-at ac omnes sancti;ita saepius.
c. partem, necessitatem, sententiam alicuius
DŁUG. Hist. I p. 501 : oppida ... Boleslaus ... consiliario suo ... enixius partes suas a-nti ... concessit.
Ib. III p. 473 : proximi ... partes Pompei ... a-bant.
Ib. V p. 547 : resistebant Veneti summa vi adnitendo, ut Poloniae potius regi, fortibus rationibus sententiam suam a-ndo, legaretur (bellum sc. )
2. zasilić,wesprzeć, leczyć kogoś; alere, firmiorem facere, me deri aliquem.
3. przyczynić się do spełnienia czegoś; prodesse,conferre ad aliquid.
4. powiększać,podsycać coś; augere aliquid.
II. iur. t. t.
1. aliquem in recursiva, per recursivam, per modum recursivae świadczyć na czyjąś korzyść (o świadectwie ksiąg sądowych, tzw.«wstecz»); causam alicuius iustamesse testari (de libris iudicialibus)
StPPP VIII p. 522 (a. 1398) : Stephanum a-auit liber in recursiua wlgariter «fstecz».
Ib. p. 546 (a. 1398) : Angnes ... penam ... contra Johannem ... pro eo, quod recepit pro recursiua ad librum, et liber ... Johannem a-auit.
PrPol p. 360 (a. 1398) : eundem Jacussium liber per modum recursiue a-auit.
2. ius wymierzyć sprawiedliwość; iustitiam exercere
KsgGrWp I p. 140 (a. 1392) : dominus subpincerna ... astitit termino ... super Pachlerszo ... pro eo, quod si scultetum vulneravit et jus noluit sibi a-re cum suis hominibus;
eodem sensu: complementum iustitiae
TPaw IV p. 419 (a. 1390) : atemptavit terminum erga Paskonem de Stoky, quod non voluit complementum justicie a-re cum rusticis suis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)