Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ABSCEDO-1

Gramatyka
  • Formyabscedo, abcedo, accedo, ascedo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -cessi, -cessum
Znaczenia
  • I. intrans.
    • 1. propr. propr. odejść,ustąpić, odstąpić od kogo lub czego, uchodzić (o pokonanym wojsku)
    • 2. transl. transl. odstąpić od czegoś, porzucić coś, oddalać się, niknąć, ginąć, słabnąć, umierać, zachodzić (o słońcu), kończyć się (o dniu)
  • II. iur. intrans. et trans. iur. t.t. odstąpić coś komuś
  • II. wyjść z łona matki

Pełne hasło

ABS-CEDO s. ABCEDO s. ACCEDO s. ASCEDO, -ere, -cessi, -cessum ?
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • BJ. [
  • NR
  • ST R
  • ON Y:42]abc-o,
  • A.
[ 3. sg. ind. perf. act. abscissit AGZ XII p. 329 (a. 1469) : nobilis Katherina ... dotem et dotalicium abscissit alias «vyrzekleszya»]
I. intrans.
1. propr. odejść,ustąpić, odstąpić od kogo lub czego, uchodzić (o pokonanym wojsku); loco cedere, exire, discedere, recedere (de fugiente exercitu).
2. transl. odstąpić od czegoś, porzucić coś, oddalać się, niknąć, ginąć, słabnąć, umierać, zachodzić (o słońcu), kończyć się (o dniu); recedere ab aliqua re, evanescere, infirmum esse, mori, occidere (de sole),finiri(de die).
Constr. :
a. abs.
b. sq. abl.
c. sq. a, ab.
II. intrans. et trans. iur. t.t. odstąpić coś komuś; concedere aliquid alicui, rem aut ius in alterum transferre
KodWp V p. 448 (a. 1427) : nobiles Iohannes ... et Stanislaus ... easdem sortes hereditatis ... archiepiscopo dimiserunt et ab eisdem ad tempora perpetua a-erunt.
KodUJ IV p. 127 (a. 1532) : residuum vero duodecim marcas pecuniarum rectori almae Universitatis ... resignavit et a-ssit.
Constr. :
a. aliquid
TPaw IV p. 167 (a. 1408) : predictus Wirzchoslaus proveniens coram camerario, memoriale a-ssit.
APozn I p. 95 (a. 1443) : omnes ... a-runt alias «odstampily» censum.
b. ab aliqua re cf.
c. alicui rei
AGZ XIII p. 109 (a. 1440) : si post tres annos villam non exemerit, extunc in perpetuum predicte ville a-et.
KodMp IV p. 432 (a. 1444) : Laurentius Kabath ... renunciauit et in perpetuum omni iuri a-ssit, quod ad ... molendinum habere se dixit.
d. aliquid alicui
KodTyn p. 533 (a. 1488) : pars actorea dicit habere propinquitatem super ... tertiam mensuram molendini ... prout eandem propinquitatem totam sibi Nicolaus Zathorski cum sororibus ... a-erunt.
N. constr. sq.
in:
CracArt IV p. 365 (a. 1495) : Stanislaus «panczernik» ... a-ssit suam mediam domum ... Stanislao «kotlarzs» in 100 flor.
II. wyjść z łona matki; e matris utero exire
CorpJP I p. 436 (a. 1519): (si) percusserint mulierem pregnantem et per talem percussionem mulieri illa proles sine tempore completo a-ret, tunc medietatem capitis solvere debet ... si autem puer fuerit in utero in plenitudine temporis cum persona humana et tali percussione a-erit, tunc solutio debet impendi sicut pro integro capite.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)