Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONIURO

Gramatyka
  • Formyconiuro
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A. intrans.
      • 1. una cum altero vel in eadem causa iurare.
      • 2. societatem inire (praec. contra aliquem)
    • B. trans.
      • 1. iure iurando ostendere, confirmare
        • a. + iniuriam
          • α. refl. pass.
          • β. + super
        • b. + aliquem reum
      • 2. + Th. iure iurando obstringere, adiurare
  • II. transl. conspirare

Pełne hasło

CON-IURO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • A.
  • N.
I.
A. intrans.
1. składać przysięgę (wraz z kimś); una cum altero vel in eadem causa iurare.
N. constr. sq. dat.
GALL p. 448 (= 99,13 M.) : ambo fratres in haec verba alter alteri c-vit, quod etc.
2. sprzysięgać się, organizować sprzysiężenie; societatem inire (praec. contra aliquem).
Syn.
conspirare ( AKapSąd I p. 127, a. 1440) .
N. impers.
GALL p. 457(= 116,10 M. ): erat enim inter ... Colmannum et ducem ... Bolezlavum c-tum, quod etc.
KADŁUB. p. 68 : regis ... c-tum est excidium.
Indicatur quocum sq. dat. cf. Indicatur qua de re a. sq. de.b. sq. in c. acc.
B. trans.
1. stwierdzić przysięgą, poprzysiąc; iure iurando ostendere, confirmare
Tom. I App. p. 25 (a. 1507) : eandem ... venditionem ... Janussius ... inviolabiliter observare corporali juramento c-vit.
Praec. iur. coram iudice
a. iniuriam
StPPP II p. 510 (a. 1442) : domina Helena ... debet c-re suas maxillaciones contra Iwan.
AGZ XIII p. 589 (a. 1437) : dampnum debet c-re.
Ita saepius.
N.
α. refl. vel pass.
AGZ XII p. 196 (a. 1449) : hoc damnum debet se c-re alias «poprzisandz».
OrtWp p. 17 (saec. XV) : actor wlnera sua c-tus.
β. constr. sq. super :
StPPP II p. 500 (a. 1442) : Andreas ... super wlnus filie sue ... debet c-re alias «poprzisandz» contra ... Mislimir.
b. aliquem reum
AGZ XIV p. 342 (a. 1452) : interfecit Pyankonem ... prout est convictus in eodem capite et c-re se non dedit.
JusPol p. 444 (a. 1453) : nobilis laesus ... mettertius eundem kmethonem percussorem, quod eum percussit ... approbare debebit et c-bit alias «poprzysieze».
StPPP II p. 800 (a. 1473) : hominem sic profugam meum paratus sum c-re «pokonacz», ut juris est.
Ita saepius.
N. constr. sq. acc. c. inf.
AKapSąd II p. 619 (a. 1475) : c-ns ipsum tres maldratas ... rapuisse.
Indicatur iurandi modus
α. (cum) testibus plenis ( JusPol p. 444, a. 1453 ; RHist XL p. 265, a. 1532) .
β. in capite (super caput) fratris ( StPPP VII p. 421, a. 1468) , filii ( AGZ XV p. 364, a. 1498) .
γ. sq. adi. mettertius ( JusPol p. 444, a. 1453) .
2. zaprzysięgać, zaklinać; iure iurando obstringere, adiurare
MARTIN. OP. Chr. p. 182 : c-uerat ... beatus Marcellinus Marcellum presbyterum ... vt praeceptum Diocletiani ... non adimpleret.
MPH IV p. 891 (saec. XIV medio ): c-o te per nomen Sancte Trinitatis ... ut nobis ueritatem dicas.
Cf. Th. IV 340, 15 sqq.
JAC. PAR. II p. 283 : modus c-ndi spiritus.
N.
aliquem in monachum: MARTIN. OP. Chr. p. 222 : Hildericus ... in monachum c-atur (cf. ib. p. 374 ).
II. transl. zgadzać się; conspirare
KADŁUB. p. 175 : omnium ... concurrunt vota, omnium c-ant studia.
*Dogiel IV p. 232 (a. 1525) : aut ipsum bellum ... fuisset suscipiendum, aut in contractum Torunensem ... c-ndum (cf. infra aut arma ... fierent capessenda, aut necesse esset consentire in concordiam).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)