Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPES-1

Gramatyka
  • Formycompes, compos, conpes
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -dis
  • Część mowyrzeczownikrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I.
    • 1. propr. vincula ferrea, catenae.
    • 2. + carceralis custodia, carcer
    • 3. transl. impedimentum, difficultas,
  • II.
    • 1. catena ad fores obserandas apta
    • 2. fluminis bracchium, deverticulum

Pełne hasło

1. COMPES s. COMPOS s. CONPES, -dis m. et f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • N.
I.
1. propr. więzy, pęta, kajdany; vincula ferrea, catenae.
N. loco appositionis
StPPP II p. 568 (a. 1447) : captiuando eundem c-bus mancipauit tribus, videlicet cathena c-e tripliciter.
Additur
captivitatis ( ArHist XI p. 211, saec. XIV).
N. glossas Pol.
StPPP II p. 910 (a. 1496) : pro ... c-e ferreo alias «pątho» (cf. ArLit VII p. 508, a. 1556).
GLcerv p. 504 : c-es, vinculum pedum «pęto, kaydan».
N.
ligneae ( BRUNO Qfr. p. 418 et saepius).
2. meton. carceralis et abs: miejsce kaźni, więzienie; custodia, carcer
DŁUG. LibBen III p. 75 : abbatem captum in carcerali c-e et in fundo turris ... vinctum tenuerat.
StPPP VII p. 442 (a. 1502) : eum in c-e, alias «w skazni» non uidit.
Ita saepius.
Locut. ad
1—2: compedem alicui dare, ad pedes ponere ( KodMp I p. 158, a. 1299 ; AKapSąd II p. 49, a. 1419) , in compedem (-es) ponere, invinculare ( ib. p. 876, a. 1449 ; ib. III p. 179 , a. 1514) , (cum, in) compede (-ibus) constringere, ligare, vincire ( DŁUG. Hist. II p. 266 ; AKapSąd III p. 370, a. 1479 ;et saepius), item in compede (ferreo) tenere sim. ( Lites I p. 338, a. 1339 ; StPPP II p. 252, a. 1420 et saepius; opp. sedere ib. II p. 568, a. 1447).
3. transl. trudność, przeszkoda; impedimentum, difficultas, v. gr. haesitationis ( KADŁUB. p. 40, inde HENRIC. p. 164 ), servitutis ( KodMaz(K) p. 366 , a. 1232), item atramentaria ( URSIN. fol. E IIIa = p. 140,10 W.).
II.
1. wrzeciądz; catena ad fores obserandas apta
KsgKaz p. 1 (a. 1369) : pro ... seris ... item III gr. pro c-e.
RachWaw p. 50 (a. 1524) : pro ... septem c-bus novis ... mrc. 4.
In imagine
AAlex p. 225 (a. 1503) : civitatem ... Camieniecz communem arcem et quasi c-es regni Poloniae contra ... hostium impetus.
2. odnoga rzeki; fluminis bracchium, deverticulum
AGZ XIX p. 560 (a. 1494) : a quo scopulo ... processimus ... sipando scopulos per rivulum et superficiem et c-em alias «odnoge» minoris Thokarnye.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)