Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CANTILENA

Gramatyka
  • Formycantilena, cantalena, cantilina,
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr. carmen, cantus.
    • a. + prophana et saecularis ludicris scurrilis famosa inhonesta
    • c. abl.+ in
    • d.
      • α. + eandem cantilenam repetere (recinere, reiterare) eadem bis repetere
      • β. + magnam cantilenam facere tumultum movere
  • II. transl. liber, quo cantilenae conscriptae continentur

Pełne hasło

CANTILENA s. CANTALENA s. CANTILINA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
I. propr. śpiew, pieśń, piosenka; carmen, cantus.
N. glossas Pol.
RFil XXIII p. 313 (a. 1444) : «piasnka» c-a.
Ib. p. 276 (a. 1450) : abuteris c-is «sle pozivas pyasnek».
Adduntur
a. adi.
sollemnis (
ArHist X p. 226, a. 1556) , prophana et saecularis ( ArPrawn I p. 399, a. 1542) , ludicris ( GŁOG. Alex. I fol. 239a ) , scurrilis ( AKap p. 258, a. 1522) , famosa ( Tom. VII p. 151, a. 1525) , inhonesta ( StPPP V p. XXXI1, a. 1420). b. prp. de:
DŁUG. Hist. I p. 479 : de operibus ... Boleslai ... c-ae ab Almannis compositae in illius gloriam ... canebantur.
AKapSąd III p. 346 (a. 1525) : decantabit ... c-as post elevationem Corporis Christi, unam de B. Virgine ... aliam de s. Anna.
c. prp. in c. abl.
CRIC. p. 9 (inscr. carminis): c-a in Natali Christi.
d. prima carminis verba
KodMp IV p. 7 (a. 1386) : c-am «Bogarodzicza dziewicza» (cf. RFil XXV p. 269, a. 1472).
AKapSąd II p. 802 (a. 1518) : c-a «Imperatrix».
Dicitur item de cantu cicadae
RFil XXIII p. 279 : c-is «swyrkania».
N. locut. proverbiales
α. eandem cantilenam repetere (recinere, reiterare) powtarzać jedno i to samo; eadem bis repetere (ex Terent. Phorm. 495)
Tom. VII p. 289 (a. 1525) : de negotio Pruthenico a nepote meo ... copiose ad mgciam vram perscriptum, ideo existimabam non opere pretium esse eandem c-am frustra repetere.
Ib. p. 394 (a. 1525) : non visum est... hanc illorum Lutheranorum c-am recinere.
WiadPol p. 90 (a. 1573) : eandem c-am reitero enixe rogans etc.
Cf. COPERN. Rv. p. 447 .
β. magnam cantilenam facere narobić wiele hałasu; tumultum movere
KodUJ II p. 91 (a. 1448) : nuntius ... litera credentiali de immaculosa electione ipsius Nicolai magnam fecit c-am.
II. transl. śpiewnik, zbiór pieśni; liber, quo cantilenae conscriptae continentur
Dogiel IV p. 242 (a. 1526) : ut libros omnes Lutheranos ... nec non picturas, c-as et libellos famosos ... quilibet... ad officium... mareschalci apportet.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)