Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CANONICUS-1

Gramatyka
  • Formycanonicus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um
  • Część mowyprzymiotnik
Znaczenia
  • I.
    • A. iur. eccl.
      • 1. + ius lex, ius civile) i. q. ecclesiasticum
      • 2. iure ecclesiastico constitutus
        • α.
        • β. + horae:
        • γ.
        • δ.
        • ε.
        • ζ.
        • η.
      • 3. + facultas i. q. iuris canonici
      • 4. + Scriptura canon Bibliorum
      • 5. + ordo vita religiosorum regulae s. Augustini ordo eisdem religiosis propria
    • B. canonici proprius
  • II. astr. regulae conveniens, moderatus, fixus

Pełne hasło

CANONICUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
I.
A. iur. eccl.
1. ius prawo kanoniczne; i. q. ecclesiasticum (opp. lex, ius civile)
Lites I p. 419 (a. 1282) : omni legum et iuris auxilio c-i et civilis.
KodWp II p. 180 (a. 1299) : omni ... iuris c-i ... auxilio.
StPPP III p. 24 (a. 1359) : iure c-o constitutum.
Ita saepissime.
2. zgodny z przepisami prawa kościelnego, obowiązujący na mocy prawa kościelnego; iure ecclesiastico constitutus
KodMp II p. 2 (a. 1153) : cuncta ablata legaliter ecclesie restituat ... cum omni compositione (v. l. compensatione) c-a.
KodKKr I p. 28 (a. 1228) : ecclesie Dei ... confero c-am libertatem, liberans eam ab omnibus grauaminibus et exactionibus.
Praec. in iuncturis
α. (ex)purgatio ( Lites II p. 204, a. 1312 et saepius).
β. horae:
StSyn III p. 18 (a. 1320) : sacerdotes... ad dicendas horas c-as die quolibet... teneri.
KodKKr I p. 202 (a. 1336) : vt omnes ... vicarii ... omnibus horis c-is nocturnis pariter etve diurnis... interes sent (ed. interesse).
Ita saepissime.
γ. impedimentum ( KodUJ I p. 107, a. 1415 et saepius).
δ. institutiones, instituta ( AKapSąd III p. 253, a. 1497 ; KodMp II p. 220, a. 1311).
ε. monitio ( ArHist V p. 184, a. 1430 et saepius).
ζ. sanctio, sanctiones ( ArPrawn IV p. 38, saec. XIV medio ; AKapSąd II p. 48, a. 1419 ;et saepius).
η. titulus ( CodEp III p. 17, a. 1447 ; AKapSąd III p. 368, a. 1472).
N.
portio opłata należna proboszczowi w wypadku, gdy jego parafianin został pochowany gdzie indziej; solutio parocho dari solita, cum quis ecclesiae eius ascriptus alibi sepeliebatur
MARTIN. OP. Marg. fol. 90b : ecclesia parochialis, vbi sacramenta participauit, de mortuo alibi sepulto debet ius suum habere, id est c-am portionem ... c-a portio est danda secundum consuetudinem terrarum.
AKapSąd I p. 96 (a. 1458) : decreverunt, quod iuxta dispositionem iuris communis unicuique licitum esset, salva c-a portione ... sibi, ubi vellet eligere ecclesiasticam sepulturam.
Ib. III p. 40 (a. 1473) : quilibet defunctus ... de portione c-a plebano respondere tenebitur.
3. facultas wydział prawa kanonicznego; i. q. iuris canonici
KodUJ I p. 140 (a. 1422) : doctor decretorum ... tenebitur legere in facultate c-a.
Ib. III p. 91 (a. 1482) : Clemente de Pyotrkow ... c-ae, Iohanne ... medicinae ... decanis facultatum.
Inde
professio:
Tom. III p. 434 (a. 1515) : viris probis et doctis tam theologice quam c-e professionis.
4. Scriptura kanon Pisma Świętego; canon Bibliorum
Tom. VII p. 361 (a. 1525) : c-am Scripturam, cui vel minimum addere... nefas est.
Cf. Th. III 275,36 sqq.
5. ordo zakon kanoników regularnych reguły św. Augustyna; religiosorum regulae s. Augustini ordo
*CodSil(M) p. 166 (a. 1193) : Ordo C-us... secundum Deum et beati Augustini regulam ... institutus.
Cf. *KodMp II p. 95 (a. 1253). Unde vita życie wspólne oparte na tej regule; eisdem religiosis propria
*PommUrk II p. 15 (a. 1255) : religiose viuere et c-am uitam secundum beati Augustini institutionem ducere.
B. kanoniczy, należący do kanonika; canonici proprius
RachJag p. 521 (a. 1418) : fosori formarum et stallorum c-orum (cf. etiam ib. infra).
PAUL. CR. p. 43, v. 60: c-um... sibi (s. Stanislao sc. ) contulit... decus.
II. astr. regularny, ujęty w normę; regulae conveniens, moderatus, fixus
COPERN. Rv. p. 27 : quod c-a illorum motuum (sc. stellarum ) ratio declarat.
Ib. p. 108 : de exquirendis stellarum locis ac fixarum c-a descriptione.
Ib. p. 216 : in motu c-o et circulari.
Cf. Th. III 275,31 sqq.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)