Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AUGMENTO

Gramatyka
  • Formyaugmento, aucmento, auctmento
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. trans.
    • 1. augere, multiplicare
      • α. + propositiones ad citationem nova quaedam addere in lite discutienda
      • β. + citationes inter se repetere, iterare
    • 2.
  • II. crescere, augeri
    • α. numero crescere
    • β.

Pełne hasło

AUGMENTO s. AUCMENTO s. . AUCTMENTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
  • N.
I. trans.
1. powiększać, rozszerzać; augere, multiplicare
KodMp II p. 113 (a. 1260) : cupientes elemosynas fratrum Miechoviensium amplius a-re.
KodKKr I p. 105 (a. 1274) : commoda et utilitates a-ndo.
KsgRachKr p. 23 (a. 1370) : procurator textoribus ante civitatem a-vit censum.
Ita saepissime.
N. iur.
α. propositiones dodać do pozwu nowe sprawy, mające być przedmiotem sporu sądowego; ad citationem nova quaedam addere in lite discutienda
ZabDziej II p. 156 (a. 1484) : ad videndum a-ri proposicionum([sic)] post litis contestacionem, quod fieri non debet.
Cf. AUGMENTUM I 2.
β. citationes inter se powtarzać, ponawiać; repetere, iterare
AGZ XIV p. 309 (a. 1451) : nec terminus alicuius partis usque ad hoc tempus concordie debet prolabi ... nec partes ulteriores citaciones inter se a-re debent.
Syn.
ampliare ( APozn I p. 249, a. 1456) .
Opp.
minuere ( KodWp I p. 296, a. 1255) , diminuere ( Ztschr. LXV p. 287, a. 1331 ; ArPrawn X p. 53, a. 1397).
N. constr. sq.
in c. abl.
PommUrk II p. 495 (a. 1283) : graciam ... quam a nostris progenitoribus ... habuerunt ... non minuere, sed in omnibus volumus a-re.
KodMp IV p. 57 (a. 1397) : hereditas cum omnibus bonis ibidem a-tis per predictam dominam ... in frugibus, seminibus seminatis ... pecudibus etc.
AKap Sąd III p. 75 (a. 1500) : Ruppye in extirpato nobiles esse ceperunt et postea in crudo bona eorum a-arunt.
N. locut.
in nomine :
CorpJP III p. 210 (a. 1512) : concede ei ([sc. Reginae)], Domine, auctoritatem regiminis ... intellectus abundantiam ... quatinus mereatur benedici et a-ri in nomine ut Sara, foecundari ut Rebecca.
2. ( sq. ad) dodać; addere
StPPP IX p. 115 (a. 1482) : et quitquit ad eandem aduocaciam prefatus dominus a-vit.
II. intrans. (potissimum pass. ) wzrastać, powiększać się, mnożyć się; crescere, augeri
KodWp I p. 296 (a. 1255) : nos Bolizlavus ... dux Polonie cupientes ea, que ad cultum Dei pertinent pocius a-ri quam minui.
RachJag p. 341 (a. 1406) : diluuium aque a-batur.
Lites II p. 154 (a. 1413) : Cruciferi ... scientes ... ex conversione eorundem fidem catholicam a-ri.
N.
α. wzrastać w liczbę; numero crescere
APozn III p. 100 (a. 1504) : privilegium ... ideo quod pauci sunt et discordes ... suspensum esse debet ... quoadusque magis essent a-ti.
KOMOR. p. 104 : numerus provinciarum ordinis taxatus duabus a-tis.
β. de pecoribus aliisque animalibus
AKapSąd II p. 816 (a. 1520) : cum his, que a-bantur ex his pecoribus alias «s prziplodem».
Dogiel IV p. 245 (a. 1526) : quando pisces ... semen aut foetum emittunt, nulli liberum sit in lacubus ... piscari, ne ... piscium foetura in a-ndo impediatur.
Cf. Tom. VII p. 86 .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)