- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- BJ.
- N.
I.
sposób, sztuka wykonywania czegoś; modus atque ars
faciendi aliquid.
N. locut.
α.
per artificium
w sposób sztuczny;
artificioso quodam modo
(
*Lites II
p. 61, a.
1412
;
ib.
p. 311, a.
1413).
;
Simili sensu
artificio (opp. per naturam:
VITELO
Persp.
p. 130
).
β.
nobilioris artificii
doskonalszego wyrobu; de re exquisitiore quadam
arte confecta
KodKrak p. 294 (a. 1493) : vinum nobilioris ... vitis vel a-ij et preciosioris taxe.
II.
umiejętność,biegłość;
facultas, prudentia,
ars.
Definitur
gen. , v.
gr.
cytharae (sc.
canendi
ARect I
p. 247, a.
1488)
, dicendi (
URSIN.
fol. 7b
)
, iuris civilis (
KADŁUB.
p. 39
)
, scribendi
vel scripturae (
PommUrk IV
p. 11, a.
1301
;
DŁUG. Op.
p. 5
)
; simili sensu litterarum:
ArSang III
p. 64, a.
1508)
, stili (
PH V
p. 97, a.
1461
et saepius).
N. in malam partem:
przebiegłość, chytrość, podstęp; versutia, machina, dolus.
Additur
dolositatis (
KADŁUB.
p. 88
).
III.
A.
abstr.
rzemiosło; negotium,
professio.
Syn.
negotiatio (
KodPol II
p. 53, a.
1255)
.
Definitur adi. , v. gr.
coquinarium (
Tom. IV
p. 320, a.
1518)
, linificale (
StPPP XI
p. 245,
a. 1462)
, textorium (
Biecz
p. 48, a.
1524),
vel gen.,
v.
gr. aurifabricatus (
APozn II
p. 154,
a. 1485).
N. locut.
α. artificium exercere (
KodPol III
p. 158, a.
1292
et saepius) uprawiać rzemiosło. Simili sensu laborare (
KodKrak
p. 442,
a. 1457
et saepius), operari (
KodWp II
p. 9,
a. 1288)
, persequi (
APozn II
p. 154, a.
1485)
,
artificio uti (
StPPP II
p. 451, a.
1439).
β.
de (ex)
artificio servire
odbywać praktykę czeladniczą; de opificis
socio (
PP III
p. 86, a.
1441 bis).
Simili sensu se ad
artificium aliquod applicare (
AKapSąd III
p. 180, a.
1514).
Opp.
de artificio aufugere (
AKapSąd II
p. 407, a.
1475)
.
Item
aliquem ad artificium expedire (
StPPP XI
p. 693, a.
1471).
γ. artificium discere (
ArPrawn V
p. 428, a.
1395)
, ediscere (
MonStp I
p. 60,
a. 1572).
Simili sensu
artificio satisfacere (
APozn II
p. 154, a.
1485).
δ.
artificium alicui ponere
zawiesić komuś prawo uprawiania rzemiosła;
ius artificium exercendi alicui suspendere
APozn III p. 94 (a. 1504) : quando unus contra alium pro debito proponit ... si ... non curaverit et ille secundo proposuerit, debent ei a-um ponere tamdiu, donec componat cum parte.
Item
artificii amissio (
ZabDziej III
p. 191, a.
1492),
vel
privatio (
APozn II
p. 70, a.
1478).
B.
concr.
1.
cech; opificum, qui
eandem artem exercent, collegium
KodUJ III p. 23 (a. 1473) : de a-o pistorum Nicolaus ... de a-o sutorum Stanislaus.
AKapSąd III p. 361 (a. 1473) : fratribus a-ii carnificum.
CodEp III p. 428 (a. 1496) : servi, laboratores, socii a-orum, medici, clerici ... per unum grossum ... contribuent.
2.
narzędzie,
przyrząd; instrumentum
VITELO Opt. p. 195 : fiat ... in capite columnae quodcunque a-um non permittens columnam intrare.
Ib. p. 394 : nauicula ad modum a-ij tornatorum.
KsgPrzem II p. 15 (a. 1446) : a-a siue instrumenta ad artem fabrorum pertinentia (ed. pertinentem).
KomKadł p. 289 : a-um seu instrumentum lignarii recuruum.
3.
praca wykonywana przez rzemieślnika; opus
artificis
APozn I p. 403 (a. 1466) : corrigiatores … tenebuntur sellatoribus dumtaxat ad eorum ... a-um corrigia laborare.