Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ALIUS

Gramatyka
  • Formyalius, allus
  • Etymologia KsgMaz II p. 251, a. 1427; AGZ XVII p. 487, a. 1502.
  • Odmiana -a, -ud
  • Część mowyrzeczownikrzeczownikrzeczownikrzeczownikrzeczownik
  • Rodzajnijakiżeńskinijakiżeński
Znaczenia
  • I. diversus, dissimilis.
  • II. alter (saepe de parte adversa in iudicio).
    • 1. abs.
    • 2. in enumerando cum de duobus dicitur
    • 3.
    • 4.
    • 5. + drugi)unus ... a-us ... tertiusproximus in enumerando cum de pluribus dicitur
  • III. abs.
  • IV. nonnullus
  • V. alicuius?

Pełne hasło

ALIUS s. ALLUS, -a, -ud
  • F.
  • Th.
  • S.
  • BJ.
  • A.
  • N.
[nom. et acc. n.
alium ( Lites I p. 35, a. 1320 ; KodKKr I p. 208, a. 1337 ; et saepius); gen. f. aliae ( ChrMP p. 516 ; StPPP VIII p. 572, a. 1398) ;; gen. n. alii ( StPPP XII p. 532, a. 1524) ; dat. m. alio ( StPPP VIII p. 207, a. 1387 ; KsgKaz p. 364, а. 1397); dat. f. aliae ( KodWp III p. 2, a. 1350 ; KsgKaz p. 19, a. 1370) ; gen. pl. alium (KsgMaz II p. 251, a. 1427; AGZ XVII p. 487, a. 1502). Cf. Th. I 1622, 62 sqq.]
I. różny, inny; diversus, dissimilis.
N. phil.
GŁOG. ExLog fol. 11a : a-ud dicit diversitatem essencialem.
N. locut.
ex alio z innej przyczyny; alia de causa
ArHist VI p. 160 (a. 1420) : non ex a-o credimus, nisi ... quia etc.
Constr.
a. (non) a-us ... quam.
b. a-us a (cf. )
AConst p. 9 (a. 1244) : si vero a-a persona fuerit a principe, solemniter excommunicetur.
GIEŁCZ. p. 76 : asinus est a-d a Petro; ita saepius.
c. non a-us... solum:
AKapSąd III p. 161 (a. 1512) : proposicionem suam nullis a-iis probacionibus ... solum suo proprio iuramento confirmasse.
II. drugi (często o przeciwnej stronie w sądzie); alter (saepe de parte adversa in iudicio).
N. iuncturas
1. abs.
2. przy wyliczaniu, gdy mowa o dwu rzeczach; in enumerando cum de duobus dicitur unus ... a-us, ita saepissime.
3. a-us ... a-us.
4. a-us ... alter.
N.
alter a-us:
KodMaz(K) p. 407 (a. 1235) : si autem ... inter predictas partes dubitatio ... oriatur, non liceat alteri a-i uim inferre.
AGZ XV p. 32 (a. 1465) : non alteri a-o, nisi sibi.
Cf. ALTER I 1 .
5. przyszły, najbliższy (w mowie potocznej: drugi); proximus (ex Pol. drugi)
DŁUG. Hist. IV p. 473 : paranti ... in a-am aestatem expeditionem regi contra Prussiam.
б. przy wyliczaniu, gdy mowa o większej ilości rzeczy; in enumerando cum de pluribus dicitur unus ... a-us ... tertius :
KodPol III p. 46 (a. 1244) : nomina ... villarum ... haec sunt: praenominata Zagost ... a-a Janina, tertia Vloskoua, quarta etc.
KodWp I p. 452 (a. 1279) : invenimus decem ... prefationes cathalogo tantummodo recipiendas: unam in Pascha ... a-am in Ascensione ... tertiam etc.
AKapSąd III p. 288 (a. 1507) : uno executori unum florenum lego, a-o a-um et ... Iohanni ... tercium.
III. a-ii omnes et a-ii abs. reszta; ceteri.
N. eodem sensu sg.
ChrMP p. 516 : principes a-ae Russiae.
IV. niektóry; nonnullus
KodWp I p. 259 (a. 1251) : arbores ... quarum a-e clavis sunt signate.
AKapSąd III p. 75 (a. 1500) : X mansos ... habent, colunt tamen ... aliquas pecias de agris kmethonalibus et a-ii ex eis in eadem villa resident.
V. czyjś? alicuius?
KodMp II p. 220 (a. 1311) : tanquam bos a-us, qui pocius, iudicio praesidens, agebatur, quam ageret.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)