- Th. (rec.),
- S.
- L.
- N.
- K.
I.
A.
propr.
1.
rerum: wyciągnięcie, wydobycie, wyładowanie, wywiezienie, usunięcie; actus sursum forasve extrahendi, depromendi, eductio, evectus, amotio
KsgKaz
p. 97 (a. 1378) : de e-e paludorum dedimus I ... gr(ossum).RachJag
p. 188 (a. 1394) : pro e-e lignorum ... de aqua ... IV scotos.
RachBon I p. 37 : ab e-e 70 roborum quercineorum de fluvio ad ripam marcam I.KodKrak p. 726
( a. 1542) : ut grossi tres veniant ab e-e vasis ... et grossi tres a demissione in aliud cellarium.RachWaw
p. 420 (a. 1560) : a purgatione ... fontis in arce ... et ex eodem «rumow» e-e ... datae marcae 10.Ita saepius. Cf. Th. V 2, 2061, 34. Praec.
a.
cultelli, cultri, gladii
wydobycie miecza, szabli (z pochwy); actus gladium e vagina educendi, (de)stringendi
CracArt I
p. 24 (a. 1395) : nota de e-e cultellorum.ArPrawn V p. 142
saec. XV) : de gladii vel cultri in iudicio e-e vel alicuius vulneracione.
Ib. infra de e-e gladii coram archiepiscopo.
b.
α.
aquae
wypompowanie (wody); actus aquam e fodina educendi, exhauriendi, evacuatio fodinae
IusMet
p. 157 (a. 1474) : suo maysterio et artificio e-em aquae in ... debitam executionem posuerint.CracImpr p. 16
( a. 1489) : instrumenta artificiosa ... comparare ... per quae e-o aquae facilior et labor montanus ... in meliorem commoditatem ... deduci posset.
β.
salis
wydobywanie, kopanie; effossio
DŁUG. Op.
p. 330 : ut ... loca salium e-e evacuata ... trabibus sustententur.
c.
metallorum
oczyszczaniei wytapianie (metali z rudy); actus metallum igne purgandi conflandique, conflatio
IusMet
p. 267 (a. 1550) : nisi hujusmodi minerae lotione, crematione ... et metallorum e-e in utilitatem reducerentur.
d.
canalium
wykopanie, przekopanie; fossura, fossio
RachWaw
p. 192 (a. 1532) : fossori piscinarum a fossura et e-e 2 cannalium in horto ... grossos 10.
2.
hominum: uprowadzenie, porwanie; abductio, raptus
VHedv
p. 572 : predixit sororum de claustro e-em ... quod ... Bolezlaus duas ... sorores suas ... esset violenter extracturus de ipso monasterio.Tom. IX
p. 28 (a. 1527) : consiliarii super e-e et morte doctoris Antonelli satis animose insurrexissent.
B.
transl.
1.
wydostanie, wydobycie, odebranie czegoś; actus aliquid ab aliquo extorquendi, suum aliquid ab aliquo repetendi, exactio
WŁODK. Tract.
p. 301 : quorum quilibet ante assecutionem possessionis in e-e litterarum fructus solveretZabDziej II
p. 265 (a. 1485) : pro e-e sedecim florenorum a nobili.
2.
math.
t.t.
radicum
(i. quadrati vel cubiti numeri) wyciąganie pierwiastka (kwadratowego lub sześciennego), pierwiastkowanie; computatio
KomKadł
p. 464 : secundum ... Ioannem de Sacro Busto (recte Sacrobosco ) in tractatu de radicum e-e triplex est numerus.ArLit IV
p. 122 (a. 1515) : magister Mathias ... arithmeticam cum musica finiuit ... etaddidit de radicum e-e (ed. -structione).
3.
gram.
powodowanie, wywoływanie czegoś, pociąganie za sobą; actus efficiendi, evocandi, (at)trahendi aliquid
Gramm.
p. 201 (saec. XV med.) : euocacio est e-o persone magis confuse ad officium persone magis certe (ed. recte) secundum ydemptitatem et immediacionem et ex eadem parte con structionis situacionem(cf. ib. supra euocacio tunc fit, quando nominatiui prime et secunde persone trahunt nominatiuos tertie persone a propria personalitate ad alienam vt in exemplo: ego Mathias scribo).
4.
phil. wywodzenie, wyprowadzanie; deductio
DOBCZ. Ars
fol. a Va : ad quas regulas possunt reduci alie: processionis, e-is, coniunctionis etc.
II.
1.
litterarum, munimentorum
sim.: wyciąg, odpis, kopia (zwł. dokumentu); exemplar descriptum, litterae (praec. publicae) descriptae, apographum
ArPrawn I
p. 27 (circa a. 1400) : instrumentum e-is statutorum de ecclesia Plocensi.PrzMog
p. 51 : Romam mittere cogor pro alia litterarum e-e.AKapSąd II
p. 214 (a. 1458) : terminum ad faciendum e-em talium munimentorum.Cf. EXTRAHO II.
2.
a.
tzw. obszar, grunt przyległy, należący dodatkowo do wsi lub gospodarstwa jako nadwyżka ziemi powstała przy jej podziale na łany; ager, qui fundi aut vici in laneos (cf.
s.
v. ) sive mansos (cf.
s.
v. ) divisi appendix erat
UrkOel
p. 119 (a. 1283) : superfluitatem sive excrescenciam aut e-em totalem de mansis ville nostre Gluchow, que ad tres mansos ... se extendit, dicto Wenceslao ... dedimus ... possidendam.
Ib. infra volumus, ut eadem e-o majori fruens libertate separata et abstracta a villa Gluchow, jure Polonico absque ... servicio ... perseveret.Ita passim. Cf. EXCRESCENTIA 1 EXTREMITAS I 2 c SUPERFLUITAS et Słownik Staropolski s. v. obszar.
b.
iur.
t. t. mienie opuszczone, spadek bezdziedziczny przechodzący na własność panującego lub pana feudalnego; bona caduca, i. bona (delinquentium) derelicta, quae ad dominum feudi devolvebantur
ŁASKI ComPriv fol. 253a : infra terminum feudum extrahendi si moriatur abiudicatus, e-em heredat in filium et ille sequitur feudum ad alium dominum (cf. Dc. s. v. estrajeriae, extraheria, extrahura).