- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- L.
- H.
- Ha.
- N.
[dat.
-abl.
pl.
dominabus infra 829, 42 et vulgo
saec.
XIII-XVI.
Cf. Th. V 1,1935,21 sqq.]
I.
1.
pani, właścicielka czegoś; ea, quae iure possidendi aliquid obtinet.
2.
właścicielka dóbr ziemskich lub jakiegoś terytorium,magnatka;
mulier nobilis fundi vel regionis alicuius possestrix.
N.
dotalicialis :
ZabDziej III p. 145 (a. 1491) : que bona in dote sua Catherina possidet, de qua non tenetur ad solucionem debitorum sui mariti tanquam d-a dotalicialis.
AGZ XVI p. 329 (a. 1502) : gsa Hedwigis ... heres de Calynowa ... ut d-a dotalicialis apud nobil(em) Nicolaum ... septuaginta ... flor(enos) ... in mutuum recepit.
StPPP III p. 46 : de pacifica tenuta d-ae dotalicialis.Ita saepius. Ad rem cf. s. v. DOTALICIALIS.
Praec.
pani,dziedziczka (posiadająca dobra ziemskie i chłopów); cui praedia ac subditi rustici sunt
StPPP VIII p,61 (a. 1382) : Nicolaus kme(tho)...cum Jacobo ... terminum ... habent, quod d-am habet statuere.
ArPrawn VIII p. 44 (a. 1419) : nobilis d-a Hedvigis de Ląszenicze.
Constr.
a.
sq.
de
b.
sq.
in
c.
abl.
CodEp I p. 38 (a. 1449) : nos Elisabeth ... ducissa Slezie, d-a in Legnicz et in Coltberg.
AKapSąd I p. 63 (a. 1494) : veniens in domum ac curiam... d-e in Obrambe.
II.
1.
propr. pani (władna), władczyni,królowa, księżna; quae regendi et imperandi potestate utitur, regina, princeps.
Additur
naturalis (
PrzywKr
p. 10, a. 1375
:
dominis ac d-bus naturalibus).
N. constr.
a.
sq.
adi.
loci
DokMp I p. 39 (a. 1333) : matri nostrae ... Hedvigi ... d-ae Sandecensi.
b.
sq.
de:
KodMp II p. 193 (a. 1293) : Griphina d-a de Sandecz.
2.
transl. de abstr. pani, władczyni; dominatrix (
dicitur de urbe, philosophia).
Additur
imperiosa (
IANIC.
p. 15
)
.
III.
1.
pani jako tytuł zaszczytny używany w stosunku do kobiet; appellatio honorifica mulierum.
Additur
generosa (
DokMp I
p. 276, a. 1397
et passim).
N.
domina :
DokMp I p. 296 (a. 1400) : privilegium serenissimae principis ac d-ae d-ae Helizabeth ... reginae.
Praec.
α.
de sanctimonialibus
CodSil(M) II p. 38 (a. 1208) : tabernas in foro Trebnicensi sitas ... dedi d-bus et fratribus ad vestes.
DokWp p. 332 (a. 1253) : damus ... dictis d-bus monasterii in Olobock partem aquae cum castoribus.Ita saepius usque ad saec. XVI ex. Additur claustralis ( PommUrk III p. 32, a. 1288) , monialis ( KodWp II p. 26, a. 1290 ; Lites I p. 344, a. 1339).
β.
antiqua
ochmistrzyni,’’pani stara"; magistra aulae regiae
RachWaw p. 126 (a. 1529) : a decoloratione ... fornacis in vaporario … ubi antiqua d-a reginalis maiestatis manet.
Ib. p. 160 (a. 1530) : pro uno cisticulo antiquae d-ae.Ita saepius ib.
2.
a.
żona;
uxor.
N. constr. sq. gen.
STPPP VI II p. 371 (a. 1394) : d-a ... palatini Syradiensis.
Ib. p. 373 (a. 1394) : causas contra d-am Syradiensis palatini.
b.
kochanka;
amica.
3.
Matka Boska; de B. Maria Virgine
VAdAnt p. 8, 4 : ille furtiuas orationes D-e sue mittens, angelicam dapem sibi mercatur.
StSyn III p. 28 : uno presbitero missam de Sancto Spiritu vel de D-a cum iubilo solempniter celebrante.Ita passim.