- F.
- Th.
- B.
I.
1.
propr. podzielony na części, rozbity; in partes scissus, separatus,
v.
gr. bancus (i. moles) salis (
ŻupKr
p. 585, a. 1518).
N.
α.
ostium
drzwi dwuskrzydłowe; fores(
RachWaw
p. 176, a. 1531).
β.
pallium
płaszcz rozcięty; incisum
AKapSąd I p. 421 (a. 1456) : paliis ... non d-is nec apertis.
2.
meton. iur.
a.
członek rodziny, któremu wydzielono część ze wspólnego majątku; qui divisa re familiari partem suam obtinuit
StPPP I p. 87 (saec. XIV med.) : fratres vel sorores cum fratre ... abinvicem in bonis paternis separati et d-i.
Ib. p. 118 (saec. XIV med.) : filius nondum emancipatus in paterna constitutus potestate nec a fratribus d-us vel separatus.
AGZ XIII p. 191 (a. 1446) : pater tuus non est d-us cum patre meo nec tu mecum.Ita saepius saec. XV.
Opp.
indivisus (
AGZ XII
p. 436, a. 1458).
Indicatur a quo: sq. ab vel cum (ut supra). Indicatur res quae dividitur:
sq. in c.
abl.
(ut supra).
b.
litterae
pisemny akt podziału majątku, tzw. list dzielny;
quibus bonorum divisio perscripta est
AGZ XII p. 328 (a. 1469) : debet tenere quintam partem Herborthow, que iuxta d-as litteras ei cessit (nisi leg. divisivas).Ad a—b, cf. Słownik Staropolski s. v. dzielny et DIVISIONALIS I 2.
c.
locut.
manu divisa
każdy pod własną odpowiedzialnością;
suo quisque periculo
KsgMaz III p. 7 (a. 1427) : manu d-a recognoverunt se teneri ... domino castellano ... tres sexagenas.
AGZ XIII p. 56 (a. 1437) : si non solverent, submiserunt se sub ius terrestre pro Janussio ... manu d-a.Cf. DISIUNCTUS I 1.
3.
locut.
adv.
α.
pro diviso
oddzielnie, z osobna;
singulatim, separatim
KodMaz(K) p. 172 (a. 1212) : duo ... patroni duarum prebendarum pro d-o.Cf. Th. V 1, 1611, 7 sqq. β. e diviso z przeciwnej strony; e contrario
ARect I p. 628 (a. 1523) : e d-o ... Martinus ... respondendo ... asseruit etc.
II.
phil.
t.t.
A.
sensu metaphysico
I.
oddzielony, odrębny; secretus, separatus
WROCŁ. EpitConcl fol. e 4a : Deus ... est enim ens indiuisum et ab alijs d-um ... cum nullo alio a se coniungitur.
2.
stanowiący wielość, złożony; multiplex
ExPhys fol. g VIIIa : si homo generaret, necessario eius generatio esset d-a et non vna, quia homo et sol tantum disponunt materiam, agens autem primum dat formam.
B.
sensu log.
sensus
rozłączenie sąsiadujących ze sobą elementów zdania, powodujące zmianę jego znaczenia; dicitur cum voces in propositione non ita sensu coniungendae sunt,ut iuxta se ponuntur (opp.
compositus,
cf.
supra II 767
GŁOG. Hisp. fol. 42b : in propositione ‘homo est asinus, qui est rationalis’, si hoc relativum ‘qui’ refert hoc antecedens ‘homo’, quod est remotius, est sensus d-us, sed si hoc relativum ‘qui’ refert antecedens propinquius, scilicet ‘asinus’, est compositus.
Id. ExLog fol. 87b : hic ‘video hominem magnum tenentem baculum’, sensus compositus est: ‘video hominem magnum, tenentem baculum’, sensus d-us: ‘video hominem tenentem magnum baculum’.
Dicitur praec.
propositio (oratio
sim.) de (in) sensu diviso:
BYSTRZ. AnalPr fol. c VIIa : non sequitur ‘creantem esse Deum est necesse, ergo Deum esse creantem est necesse’, antecedens enim in sensu d-o est verum et consequens in eodem sensu est falsum.
GŁOG. ExLog fol. 77b : iste due oraciones ‘possibile est sedentem currere’ et ‘sedentem possibile est currere’ non sunt eedem oraciones ... quia prima est de sensu composito et secunda de sensu d-o.Ita saepius. Simili sensu propositio (oratio) divisa ( BYSTRZ. AnalPr fol. e Vb ; WROCŁ. Dial. fol. D IVa ;et saepius ib. ).