- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- A.
- L.
- N.
ArHist VIII p. 335 (a. 1499) : si ... pecunias non mittetis, iam omnes discedebimus.
1. pl. con. plp. act. discedissemus
*SSrSil IX p. 52 (a. 1464) : si cancellarius ... hic fuisset, jam heri ... discedissemus.part. perf. sensu act.
KsgKaz p. 125 (a. 1380) : habet debitorem suum discessum.Cf. Th. V 1, 1277, 62.]
I.
A.
propr.
1.
rozejść się, rozstać; in diversas partes secedere,digredi. Additur ab invicem (
*CodEp II
p. 302, a. 1432).
2.
odejść,oddalić się, wyjść, udać się dokądś, wyruszyć; cedere,abscedere, abire, proficisci.
N. locut.
vias
pójść precz, odejść; abire, abscedere
*CodEp II p. 302 (a. 1432) : in tali condicione d-ssit vias.Occ.
a.
o duchownych:uchylać się od przebywania w miejscu pełnienia obowiązków, oddalać się, przebywać z dala; de clericis: a loco, ubi quis officio fungitur, abesse solere, frequenter abesse
ArPrawn V p. 506 (a. 1517) : ab eadem ecclesia sine sciencia ... decani nulla racione absentabo et ... non d-am, nisi petita venia.
b.
de colonis villam deserentibus: opuścić, porzucić;
i. q. deserere
ArHist X p. 145 (a. 1526) : kmethones ... nec fugitive de bonis predictis d-re debent ... unus pro alio accedentes.
ArPrawn I p. 418 (a. 1554) : coloni propter tirannidem episcopi d-erunt ex bonis et villis episcopalibus.
c.
iur.
a (de) iudicio (iure, termino, praesentia iudicum)
opuścić sąd, uchylić się od stawiennictwa na rozprawie; causa nondum peracta recedere, abire
Lites I p. 15 (a. 1320) : Syffridus ... a presencia eorum iudicum d-ssit, quo recedente etc.
StPPP VIII p. 522 (a. 1398) : Nicolaus de iudicio illicenciatus et rebelliter d-ssit.
Ib. p. 741 (a. 1399) : sex marcas pene non fideiubens ... Hance de iudicio ... d-ssit violenter.
AGZ XI p. 83 (a. 1434) : solus d-ssit a iure.
ZabDziej III p. 170 (a. 1491) : in termino citacionis ipse Derslaus comparuit, qui furiose cum indignacione a termino d-ssit.
Constr. : indicatur unde
a.
sq.
ab. b.
sq.
de. c.
sq.
ex.
Occ.
in imagine de membris corporis humani
DŁUG. Op. p. 108 : nullum membrum suum officium satis retinere, sed omnia ex suis locis et compaginibus d-isse videbantur.d. sq. abl. separat. e. sq. adv. loci. indicatur quo a. sq. ad. Occ. ad aliquem wstąpić do kogoś; declinare ad aliquem visendi gratia
Tom. IV p. 222 (a. 1517) : commisi ... oratoribus meis, quos ... in Italiam misi, d-re ad vestram sanctitatem illamque ... invisere.b. sq. in c. acc. (accedente ad c. gerundivo ad audiendum sacrum: RHist I p. 298, a. 1518) . c. sq. acc. nominis loci.
N. trans. sq. acc. personae
ZabDziej III p. 350 (a. 1494) : Iacobus ipsam Catharinam ... in caput percussit ... et semivivam d-ssit (e Pol. odejść kogoś).d. sq. adv. (quopiam).
3.
sensu latiore: wyjść, wybrnąć z jakiejś sytuacji z określonym wynikiem; aliquo eventu,aliqua condicione evadere (saec. XV).
B.
in imagine
1.
odejść z tego świata, umrzeć; (e vita) decedere, mori. Plerumque additur
a. ab hac (vita) luce (
KsgPozn
p. 206, a. 1432
;
StCrac
p. 41, a. 1448)
, ab humanis (
PP II
p. 175, a. 1453)
.
b. e vita, ex hoc mundo (ad Patrem
*Lites II
p. 445, a. 1410)
. c.
adv.
(addito
dat.
personae
MIECH. Chr. p. 229 : Karolo regi ... tres coniuges ... brevi d-erant.
2.
animo ab aliquo
zapomnieć o kimś; alicuius oblivisci
MARTIN. OP. Chr. p. 304 : Romani ... ab imperatore Constantino iam diu animo d-erant.
3.
in sententiam
przychylić się do jakiegoś zdania; sententiam aliquam amplecti
Concl p. 250 (a. 1548) : re diligenter expensa in eam ... sententiam omnes d-erunt, ut etc.
II.
A.
de hominibus
1.
ab aliquo
odejść od kogoś, sprzeniewierzyć się komuś; deficere ab aliquo,deserere aliquem.
Praec. de feminis maritos deserentibus i. q. divertere, matrimonium distrahere
(saec. XV—XVI).
2.
ab (de, ex) aliqua re
odstąpić od czegoś, zaniechać czegoś; desistere, recedere (v.
gr. ab alicuius arbitrio, dogmatibus, interdicto, pactis, sententia, testamento, toro coniugali, voto promisso).
N. locut.
culmum, digitum latum (saec.
XVI).
3.
iur. zrezygnować z pretensji do czegoś, zrzec się czegoś, ustąpić, odstąpić coś komuś; rem aut ius
in alterum transferre, renuntiare alicui rei, cedere, concedere aliqua re, resignare
AGZ V p. 64 (a. 1430) : Nicolaus et Martinus ... d-erunt alias «othstąpili są»... villam Sichow sibi Ioanni.
Ib. XI p. 104 (a. 1436) : Paulus ... fecit inscriptionem ipsi Radwan ... racione quinquaginta marcarum, a quibus d-ssit alias «othstompyl».
StPPP IX p. 57 (a. 1463) : Anna d-ssit per tutorem suum ... sculteciam in Ianuszowycze.Ita saepius saec. XV . Occ. ustąpić; concedere
CodEp III p. 86 (a. 1455) : velit ... utraque pars aliquid alteri d-re et ad finem cooperari.
Additur
in vim perditionis (
AGZ XVI
p. 13,
a. 1464)
, totaliter (
StPPP IX
p. 59, a. 1464)
.
Constr. indicatur quid
a.
sq.
acc.
,
cf.
b.
sq.
gen.
(fortasse e
Pol.
ustąpić czegoś)
AGZ XV p. 13 (a. 1464) : Anna ... sui dotalicii ... d-ssit alias «odstopila».c. sq. ab, cf. . indicatur cui sq. dat. , cf.
B.
de rebus
1.
zginąć, przepaść, zniknąć; evanescere, disparere, occidere (v.
gr. de actis, avaritia, consuetudine, somno).
N. constr. sq.
per :
PommUrk III p. 313 (a. 1297) : acta ... tum per obliuionem, tum per obitum viuorum testium d-ssa.
Locut.
α.
ab hominum memoria
wyjść z pamięci;
memoria excidere
Tom. VII p. 166 (a. 1525) : humanae actiones ... numquam ab hominum memoria d-ant.
β.
ab usu
wyjść zużycia;
i. q. in usu esse desinere
Tom. IV p. 113 (a. 1517) : hec ... consuetudo si forte d-ssit ab usu, censent ... renovandam.Occ. de tempore: upływać,mijać; transire, praeterire
APozn I p. 305 (a. 1459) : quo anno d-sso.
2.
być oddzielonym, odłączonym od czegoś; disiungi, separari, seiungi(v. gr. membra a capite:
PrPrz
p. 34, a. 1396).
3.
różnić się, być niezgodnym, odmiennym, odbiegać od czegoś;
differre, discrepare ab aliqua re (v.
gr.
littera a proprio significato :
ZABOR. Orth.
p. 2
)
.
Occ. de personis: spierać się, toczyć spór; dissidere, litigare
PommUrk VII p. 346 (a. 1330) : quibus sic invicem d-ntibus assignavimus partibus terminum ad conparendum.