Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DIMIDIUS

Gramatyka
  • Formydimidius, demedius, demidius
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um
Znaczenia
  • qui una e duabus partibus aequalibus constat.
    • α.
    • β. + crater dimidio repletus
    • γ.
    • a. + alter (secundus) dimidius, dimidius alter unus et semis
    • b. + duo (tres, quattuor cum dimidio et dimidius) dimidius tertius (quartus cmetone 2 1/2, 3 ½ etc.

Pełne hasło

DIMIDIUS s. DEMEDIUS s. DEMIDIUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
stanowiący połowę czegoś; qui una e duabus partibus aequalibus constat.
Dicitur praec. de
fundo, parte, pecunia sim., item de anno ( ArHist V p. 241, a. 1332) ; occ. pl. (i. dimidia pars annorum omnium)
KodMp II p. 182 (a. 1292) : cum d-ij anni eorum libertatis pertransibunt, agri de nouo exculti ... debent mensurari.
N.
α. clipeus, leo, aquila (in sigillo Lites I p. 68, a. 1339).
β. meton. crater napełniony do połowy; dimidio repletus
DŁUG. Hist. I p. 93 : cratere vix d-o liquor vaporali ascensu in summum evadebat,
γ. sq. nomine loci, v. gr. Mosz czenica ( DokWp p. 344, a. 1275) , Oxivia ( ChrOl p. 313 ) .
Praec.
a. alter (secundus) dimidius, dimidius alter półtora; unus et semis
DokMp I p. 31 (a. 1322) : vendidimus ... d-um alterum mansum liberum.
StPPP VIII p. 196 (a. 1386) : optinuit... secundum d-um capete de tritico.
Ib. p. 315 (a. 1389) : alteram d-am marcam de censu ... assignauit.
Ib. p. 330 (a. 1389) : pro d-a secunda villa.
Ita vulgo saec. XIV—XV.
N.
crux (in insigni nobilium)
ArPrawn VIII p. 129 (a. 1415) : deferunt in clippeo d-am alteram crucem.
Simili sensu dimidius (atque) medius, medius dimidius:
DokMp I p. 173 (a. 1370) : medium ... d-um mansum pro communi via pro pecudibus expellendis.
StPPP VIII p. 12 (a. 1376) : d-a media marca defensa (cf. supra pro I 1/2 marcis).
MPH I p. 123 (saec. XIV ex.ex) : cum d-o atque medio morgone.
Occ. unus cum dimidio ( ArPrawn I p. 400, a. 1542).
b. duo (tres, quattuor etc.) cum dimidio (vel et dimidius)
KodWp II p. 14 (a. 1288) : solvere ... quatuor scotos et d-um.
KodMp I p. 326 (a. 1365) : duos mansos cum d-o liberos.
Ita saepius. Eodem sensu dimidius tertius (quartus etc., e Pol. ) półtrzecia, półczwarta itd. ; 2 1/2, 3 ½ etc.
StPPP VIII p. 71 (a. 1382) : perdita tercia d-a marca.
Ib. p. 254 (a. 1388) : d-um quintum grossum.
ArPrawn VIII p. 104 (a. 1409) : pro signo d-am terciam crucem et proclamacio Pilawa.
Ita saepius. Praeterquam de rebus dicitur etiam de cmetone ( StPPP VIII p. 199, a. 1386 : de tercio d-o kmethone et ... de secundo d-o prato ... descenderunt in triginta marcis).
N. c. pl. subst.
PommQu p. 89 (a. 1389) : tercium d-um fundus dictos proprie «worde» (Germ. ).
RotPyzdr p. 410 (a. 1430) : d-am quintam marcas.
APozn I p. 71 (a. 1440) : in d-a nona marcis.
ZabDziej II p. 258 (a. 1458) : pro d-a quinta marcis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)