Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEFINITIVUS

Gramatyka
  • Formydefinitivus, deffinitivus, diffinitivus, definitiva
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um -ae
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. iur.+ sententia qua lis diiudicatur
    • 2.
      • a. + promulgatio:
      • b. + definitiva mente ita ut revocari non possit
      • c. + sententia)
    • 3. + terminus quo sententia pronuntianda erat quique differri non potuit (ad rem cf. Balzer,Przewód sądowy p. 97)
  • II. log.
    • 1. qui definit,definitionem conficit,ad definitionem pertinet.
    • 2. certus atque definitus

Pełne hasło

DEFINITIVUS s. DEFFINITIVUS s. DIFFINITIVUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
I. iur. t. t. i. sententia wyrok ostateczny,rozstrzygający sprawę; qua lis diiudicatur
KodMp I p. 13 (a. 1212) : causam per comitem Pacoslaum pallatinum d-e sentencie calculo fuisse decisam.
KodWp I p. 530 (a. 1286) : comes Gnevomirus, iudex Poznaniensis ... contra iam dictum Nicolaum tulit sentenciam d-am.
Ita saepissime usque ad saec. XVI.
Iuncturae potiores
sententiam definitivam conferre ( KodWp II p. 61, a. 1292) , ferre ( et passim ), proferre (infra 40), promulgare ( KodKKr I p. 153, a. 1318 et saepius).Glossae Pol.
AGZ XI p. 185 (a. 1440) : ad d-am sentenciam, alias «ku szdanemu rokowi».
Ib. XV p. 12 (a. 1457) : partes debent parere et d-am sentenciam, alias «dokazanya», audire.
StPPP I p. 89 (a. 1448) : si ... d-a sententia («skazanie dokonawające»)super eadem hereditate proferatur.
Ib. p. 171 : judex ad d-am procedat sententiam («ku skazaniu»).
GLcerv p. 532 : diff-a vel def-a sententia, «ortel, dekret, skazanie».
Additur
adiudicatoria ( WŁODK. Tract. p. 251 : sententiam d-am adiudicatoriam alicuius possessionis vel dominii), arbitralis, arbitra(to)ria (
CIOŁ. Lib. II p. 154 : XXV milia florenorum, que nobis ... frater ... per quandam arbitrariam sentenciam d-am apud magistrum ... concessit.
StPPP VII p. 515 (a. 1486) : domini... arbitri... per eorum sentenciam arbitralem, arbitratoriam et d-am omnes controuersias ... extinxerunt).
2. eodem sensu
a. promulgatio:
KodPol I p. 215 (a. 1359) : ex d-a promulgacione dominj nostri ... regis.
b. in locut. definitiva mente ostatecznie,nieodwołalnie; ita ut revocari non possit
AGZ XII p. 22 (a. 1437) : Ihnath petivit ipsum Frola pro talibus decerni d-a mente.
c. subst. definitiva,, -ae f. (sc. sententia)
KodWp II p. 546 (a. 1343) : sicque causa hinc inde volutata, quid iuris terre fuerit super his, quidque nostre (Casimiri regis )militumque d-e extiterit decerni, ambo pariter hoc petebant.
ArHist III p. 316 (a. 1416) : pendet terminus pro penis, quando dominus iudex in Costen constituetur in terminis minoribus pro d-a.
Ita passim saec. XV—XVI.
Dicitur item
definitiva sententiae:
AGZ XII p. 22 (a. 1437) : d-am sentencie talem imponimus et decernimus (cf. etiam ib. supra).
Glossa Pol.
AGZ XIV p. 95 (a. 1443) : audiat iuramentum ab actore ... iuxta librum et d-am, alias «podlug skazanya».
Cf. KsgLub p. 29 (a. 1448).
Distinguitur
definitiva colloquialis ( DŁUG. Op. p. 34 ) , generalis et specialis ( ARect I p. 287, a. 1490) .
3. terminus tzw. rok zawity (czasem także nadworny) tj. taki,na którym musiał być wydany wyrok prawomocny i którego nie można było odkładać; quo sententia pronuntianda erat quique differri non potuit (ad rem cf. Balzer,Przewód sądowy p. 97)
StPPP II p. 229 (a. 1418) : in termino d-o, quem sibi Johannes Longus in curia dederat, non comparuit nec eum terminum prorogauit.
Ib. p. 249 (a. 1419) : dominus Haluig actor cum domino Cristino ... habent d-um terminum, vlgariter «nadworny rok», ad terminos proximos pro XXXVI marcis.
Eodem sensu
causa rozprawa
StPPP VIII p. 55 (a. 1382) : Vitoslaus ... cum Stascone ... terminum ... ad d-am causam inter ipsos.
KsgCzer p. 173 (a. 1417) : preco ... fecerat eidem Johanni parere cum Dorothea ... ad d-am causam inter predictos, wulgariter «na rosprawyne».
Cf. VL p. 76 (a. 1423) .
II. log. t. t.
1. sensu act. : definiujący,tworzący definicję,określający; qui definit,definitionem conficit,ad definitionem pertinet.
Dicitur v. gr. de
complexo ( BYSTRZ. Log. fol. f IIb) , concepto ( id. Top. fol. 144b ), genere proprio et accidente ( id. Top. fol. o Va ), modo docendi ( Gramm. p. 161, saec. XV) , notitia ( MatFil II p. 36 et 38 a. 1413) , oratione ( BYSTRZ. Top. fol. z Va) , quidditate ( GOST. Th. fol. c Vb) , scientia ( GŁOG. Porph. fol. a VIIIa) , sermone ( GOST. Th. fol. cVIa) , syllogismo ( GŁOG. Anal. fol. 158b ) .
2. sensu pass. : określony; certus atque definitus
GOST. Th. fol. i IIIa : duplex est locus: quidam est dimensionalis et circumscriptiuus, alius est presentialis et d-us.
Cf. DEFINITIVE II.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)