- F.
- Th.
- S.
- A.
I.
propr.
1.
abstr.
a.
de animantibus: piękność, uroda, wdzięk; venustas, forma decora, pulchiritudo, v.
gr.
vultus, faciei sim.
(saec.
XV—XVI).
Occ. in gestibus
(
KomKadł
p. 437
).
Locut.
decorem suscipere
(de comis
CALLIM. Sbign.
p. 18
).
Opp.
a decore vacare (
DŁUG. Hist. V
p. 636
).
b.
de rebus: piękno, ozdobność, okazałość; ornatus, magnificentia, apparatus.
Syn.
pulchritudo (ecclesiae
StSyn I
p. 52, a. 1446)
, species (religionis: e
Vlg.
Isai. 53,2
*AKapSąd II
p. 490, a. 1432)
.
2.
concr. ozdoba;
ornamentum.
N. glossam Pol.
RFil XXII p. 16 (saec. XV) : d-is «ocrasßy» (cf. ib. X p. 142, a. 1505).
N. in imagine de Deo
NIC. POL. p. 46, v. 2 : Deus ... eterne d-or.
II.
transl.
1.
umiar, przyzwoitość, cnota; decentia, honestas, virtus.
Constr.
a.
sq.
gen.
explic.
, v. gr.
continentiae (
DŁUG. Hist. IV
p. 508
)
,
honestatis (
VINC.
p. 371
)
, virtutis (
KodKrak
p. 351, a. 1364
; et probitatis :
KodLit
p. 119,
a. 1410)
; item
sq.
gen.
qualit.
boni oratoris
(syn.
officium :
Tom. I
p. 75, a. 1510)
. b.
sq.
in
c.
abl.
KomKadł p. 438 : d-em eius principis Casimiri in sermone.
2.
cześć, chwała, godność; laus, honor, dignitas.
Praec.
domus Dei
(e
Vlg.
Ps. 25,8
KodMp II
p. 1, a. 1153
et passim in arengis diplomatum
saec.
XII—XV), praeterea
Ecclesiae
(
ib.
p. 22, a. 1234
et saepius),
regni (
ArHist XI
p. 211, saec. XIV)
, principatuum (
KodMp II
p. 138, a. 1276)
, status sui (
ArHist X
p. 202,
a. 1550),
item
sq.
adi.
v.
gr.
regius (
CodEp II
p. 246, a. 1430
:
vestra serenitas ... regio decorata d-e
).
Syn.
amplitudo (
DŁUG. LibBen I
p. 178
)
, decus (
KodMp II
p. 138, a. 1276)
.
Locut. ap.
DŁUG.
α.
ad frugem multiplicis decoris consurgere
osiągać wielorakie zaszczyty;
honores multiplices assequi
(de regno Poloniae
Hist. V
p. 18
).
β.
ecclesiam cum decore iuris metropolitani fundare
założyć jako kościół metropolitalny; archiepiscopi sedem instituere (
LibBen I
p. 4
).
3.
rhet. wytworność wysłowienia; sermonis elegantia
DŁUG. Op. p. 173 : quicquid ... in qualibet disciplina concipitur, ab oratoria arte sub d-e profertur.
Tom. IV p. 229 (a. 1517) : dixit legationem ... ea facundia et d-e, ut omnes tantam vim dicendi ... admirarentur.Cf. DECORATUS.