Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECLIVUS

Gramatyka
  • Formydeclivus, declivius, declivum, ium, declivum
  • Etymologia formae declivius, declivium raro leguntur, certe per analogiam adi. declivis derivatae
  • Odmiana -a, -um -i -i
  • Część mowyprzymiotnikprzymiotnikrzeczownikprzymiotnikrzeczownik
  • Rodzajnijakinijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. humilis, inferior
      • a. propr.
      • b. transl.+ ius iurisdictio inferior
    • 2.
      • a. vallis
      • b. pratum, praec. loco demisso vel palustri situm
  • II.
    • 1. + tempus qui (cito) labitur, fugit
    • 2. + a. solis b. aetatis declivitas, locus devexus occasus aetas senilis

Pełne hasło

DECLIVUS s. DECLIVIUS, -a, -um
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl. (
  • Dc. et
  • L. et
  • A. -um)
(formae declivius, declivium raro leguntur, certe per analogiam adi. declivis derivatae)
I.
1. adi. niski, nisko położony; humilis, inferior
a. propr.
KsgHenr p. 46 : riuulus ... fluit per loca d-a.
Visit. p. 60 (a. 1511) : scopuli ... in pratis ... valde iam sunt d-i ac necessario reformandi.
b. transl. ius niższa władza, zwł. sądowa; iurisdictio inferior
PommUrk V p. 241 (a. 1315) : apponentes huic … prebende sedecim mansos … cum iure suppremo et d-o.
Ib. p. 277 (a. 1316) : appropriavimus ad altare ... octo mansos ... cum omni iure supremo et d-o omnique libertate.
2. subst. declivum (-ium), -i n.
a. dolina; vallis
CodVit p. 82 (a. 1402) : in d-o seu valle.
DŁUG. LibBen II p. 325 : quod praefata ecclesia ... sita fuit in monte ... sed propter difficiliorem ascensum alia ecclesia in d-o fabricata est.
b. łąg, pole, zwł. położone na nizinie lub podmokłe; pratum, praec. loco demisso vel palustri situm
PP II p. 158 (a. 1453) : aggeres per d-a nemorosa, alias «przesz lang» ... errexerunt.
II.
1. adi. tempus (szybko) upływający; qui (cito) labitur, fugit
KodMp II p. 105 (a. 1256) : per decursum d-j temporis ... facta salutaria ... predecessorum ruina violacionis solent innotari.
PommUrk II p. 305 (a. 1275) : ea que fiunt huius d-i temporis in decursu, facillime permutentur.
Ita saepius saec. XIII.
Inde occ.
declivus temporis cursus szybki; concitus
KodMp I p. 119 (a. 1281) : tempore d-um cursum more solito peragente.
2. subst. declivum,, -i n. stok, zbocze; declivitas, locus devexus
PommUB p. 250 (a. 1278) : cumulum de terra factum in d-o montis.
Cf. ArHist IV p. 322 (a. 1352). Ita saepius saec. XVI. Occ. a. solis zachód; occasus
DŁUG. Hist. IV p. 64 : sole in d-um tendente.
b. aetatis wiek podeszły; aetas senilis
*CodVit p. 883 (a. 1429) : in hoc d-o etatis vestre ... etate decrepita ... debet esse morum gravitas.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)