Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONTUBERNIUM

Gramatyka
  • Formycontubernium
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ii
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I. abstr.
    • 1. domicilium commune, convictus.
    • 2. commercium, familiaritas, consuetudo.
    • 3. concubinatus.
  • II. concr.
    • A.
      • 1. colonorum communitas
      • 2. collegium artificum
    • B.
      • 1. domus, aedificium
      • 2. emporium, mercium receptacula

Pełne hasło

CONTUBERNIUM, -ii n.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
I. abstr.
1. wspólne mieszkanie, współżycie; domicilium commune, convictus.
N. locut.
ad mortis contubernia evolare i. q. mori ( ListMił p. 239 ) .
2. obcowanie, styczność, zażyłość; commercium, familiaritas, consuetudo.
Syn. et iuxta posita
communio ( DŁUG. Hist. I p. 367 ) , commercium ( ArHist X p. 188, a. 1539 ; ZabDziej I p. 329, a. 1565).
N. in imagine
divitiarum (ex Sen. Ep. 20,10 JAC. PAR. Serm. fol. 106b ), item cum socordia :
KADŁUB. p. 210 : prudenti cum socordia suntne c-a?
N. constr. sq. adi.,
v. gr. regium ( Tom. VI p. 270, a. 1523) , saeculare ( KOMOR. p. 184 ).
3. współżycie (zwł. nielegalne), konkubinat; concubinatus.
Dicitur
detestabile ( ArPrawn V p. 480, saec. XV ; AKapSąd I p. 169, a. 1499) , illicitum ( AKapSąd III p. 259, a. 1497) .
Syn.
contagio ( DŁUG. Op. p. 14 ) , amplexus ( ib. p. 19 ), adulterium ( ConcPol VI p. 251, a. 1398—1423 ).
N. locut. ad
1—3: contubernium cum aliquo habere ( DŁUG. Hist. III p. 500 et saepius; agere ib. V p. 317 ).
Simili sensu
contubernio alicuius uti ( id. Op. p. 24 ), in contubernio alicuius degere ( id. Hist. II p. 420 ), versari ( id. LibBen I p. 556 ), esse ( Tom. VII p. 326, a. 1525) , permanere ( AKapSąd I p. 169, a. 1499) , perseverare ( ArPrawn V p. 480, saec. XV).
Item
aliquem sibi in contubernium adiungere ( *CodSil(M) I p. 195, a. 1199) .
II. concr.
A.
1. gromada wiejska; colonorum communitas
ArPrawn II p. XIII (a. 1444) : c-um eciam dicitur «gromada».
KodTyn p. 516 (a. 1479) : inutilem ac nullius commodi consonam conditionem in civitate agricolarum c-um permanere.
AGZ XVIII p. 527 (a. 1495) : dum ... venit in villam, congregatum est c-um alias «gromada».
Ib. XVII p. 325 (a. 1496) : Baythko paratus est docere c-o alias «gromado» et ministeriali ... quia etc.
Cf. GLb p. 24 .
2. cech, bractwo (rzemieślników); collegium artificum
AGZ VI p. 62 (a. 1460) : contra c-a alias «naprzeczyw czecham» mechanicorum civitatis.
CracArt V p. 17 (a. 1503) : debet servire et complere 5 annos apud Adam pictorem iuxta conventionem in c-o pictorum inscriptam.
Ita passim saec. XVI.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 514 : c-um ... societas, vel fraternitas ... «towarzystwo, cech».
Syn. et iuxta posita
collegium ( Tom. VII p. 392, a. 1525) , fraternitas ( Biecz p. 52, a. 1527 ; MonStp p. 60, a. 1572).
Dicitur de
contubernii magistris ( Biecz p. 46, a. 1523 ; Tom. VIII p. 98, a. 1526) , senioribus ( WilkLub p. 7, a. 1531).
N. locut.
contubernium artificum sim. suscipere ( CracArt V p. 311 , a. 1535 ; MonStp p. 60, a. 1572) , inire ( ib. p. 81 , a. 1580) .
B.
1. budynek mieszkalny; domus, aedificium
ArPrawn II p. XIV (a. 1444) : c-um id est habitaculum.
GLcerv p. 514 : c-um dicitur tabernaculum ... «przybytek».
N.
bursa studencka; domus communis studiosorum
KodKrak p. 741 (a. 1542) : c-um pauperum soluit singulis annis ... marcas quattuor.
Ib. c-um Hierusalem ... c-um iuristarum.
ARect II p. 121 (a. 1545) : incola c-ii pauperum.
2. skład, magazyn; emporium, mercium receptacula
ArPrawn II p. XIII (a. 1444) : c-um «skladanye» vel «kupczy sklad» (cf. GLc p. 14)
.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)