Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ALTERO

Gramatyka
  • Formyaltero
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • + variarezmieniać, przekształcać
    • a.
    • b. med.+ corpus naruszać równowagę tzw. humorów w organizmie
    • c.
    • II. pass. rozdwoić się
    • III. part. perf.
      • 1. zachodzący na przemiany
      • 2. zwiedziony, oszukany

Pełne hasło

ALTERO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S. (-atus)
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • N.
zmieniać, przekształcać; mutare (syn. variare : CodSil XV p. 158, a. 1440 et saepius).
VITELO Opt. 64: corpora diaphana ... non mutantur a lucibus uel coloribus nec a-antur ab eis altercatione fixa.
a. constitutiones ( CorpJP III p. 183, a. 1511 ; KOMOR. p. 150 ) ; litteras ( *RHist XXX p. 289, a. 1525) ; mandata ( *SSrSil VIII p. 213, a. 1463) ; leges et statuta ( ArLit I p. 73, a. 1521) ; nomen ( Ztschr. II p.415, a. 1410) ; rationem ( CodSil XV p. 158, a. 1440) ; consuetudines regionis ( *Tom. I p. 384, a. 1518) ; terminos iudiciales ( Dogiel I p. 217, a. 1549).
b. med. corpus naruszać równowagę tzw. humorów w organizmie; humores irritare
Tom. III p. 367 (a. 1515) : timenda ... est ... infectio et vitanda, que corpora mortalium a-re et in multa discrimina ... adducere solent.
Ib.IX p. 157 (a. 1530) : sublutio ex brodio ... fit gravis interdum et a-ns, ut ad humorum tranquillitatem ... vix perendie redeamus.
Cf. ALTERATIO IV.
c.
AGZ VII p. 128 (a. 1473) : ad temporum alterationem domini a-antur et favores eorum.
NIC. BŁ. Serm. III p. 83 : qui (sc. affectus nostri ) ex Dei praesentia a-antur et variantur ad diuersa genera gratiarum.
Inde transl.
AH XXXIV p. 144 (a. 1505) : sancti viri animantur nec terrore a-antur.
II. pass. rozdwoić się; in duplicem naturam verti
AH X p. 15 (a. 1523) : duplatur simplicitas ... a-atur unitas.
III. part. perf.
1. zachodzący na przemiany; i. q. alternus
DŁUG. LibBen I p. 29 : praebendae cedit aut maior aut minor pars hyemalium ... per a-as vices.
Ib. p. 345 : non continuis annis sed a-tis.
2. zwiedziony, oszukany; deceptus
CodSil IV p. 17 (a. 1351) : compos ... virium, non compulsus, nec aliqua dolositate a-tus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)